دیدگاه تروتسکی درباره‌ی ماتریالیسم دیالکتیک

هر جامعه‌ای یک مجموعه‌ی ارگانیک است. اسکلت ارگانیک این جامعه از نیروهای مولد آن تشکیل می‌شود؛ عضلات آن نیز (ویژگی) روابط طبقاتی آن است. کارکرد‌ها و واکنش‌هایی تمامی ارگان‌های اجتماعی را فقط می‌توان در ارتباط آن‌ها با سیستم‌های کالبدی و عضلانی (نیروهای مولد و اشکال مالکیت) درک نمود که شاکله‌‌ی ساختار کلی ارگانیسم اجتماعی‌اند. از آن‌جایی که جوامع متمدن به‌طبقات تقسیم شده‌اند، نقطه‌ی اساسی در تحلیلِ  جامعه‌شناسیِ علمی باید «تعریف طبقاتی از یک پدیده معین، مانند دولت، حزب، گرایش فلسفی، مکتب ادبی و غیره باشد.

بحران‌ها موجب سقوط سرمایه نمی‌شوند

کارل کائوتسکی [سوسیال دموکرات] صد سال پیش بحران‌های سرمایه‌داری را Memento Mori، یعنی «یادآوری مرگ» نامید، پیش‌مزه‌ [و هشداری مقدماتی که] از فروپاشی نهایی سرمایه‌داری خبر می‌دهد. اما اگر از نظر تاریخی و تجربی به‌بحران‌های واقعی سرمایه‌داری نگاه کنیم، می‌توانیم این سؤال را از خود بپرسیم: چرا به‌نظر می‌رسد سرمایه‌داری از هر بحرانی که در آن قرار می‌گیرد، قوی‌تر بیرون می‌آید؟ منظور من این است که سرمایه‌داری یک سیستم بسیار انعطاف‌پذیر است که بیش‌تر از طریق بحران‌ها بازتولید می‌شود.

دو مقاله‌ی کوتاه درباره تجارت خارجی چین- از دید ژورنالیسم هلندی

 براوم فرمولن Bram Vermeulen خبرنگاری که مسائل آفریقا را گزارش می‌کند، می‌گوید: «چینی‌ها عمدتاً به‌مواد خام علاقمندند». بسیاری از کشورهای آفریقایی بدهی‌های خود به‌چین را با مواد خام (مانند نفت یا مس) بازپرداخت می‌کنند. فرمولن می‌گوید «چین می‌تواند از این قراردادها برای تحرک اقتصاد خود استفاده کند». بدین‌ترتیب، بیش‌ترِ پروژه‌های زیرساختی چین در آفریقا صادرات مواد خام به‌این کشور را هدف گرفته است. برای مثال، سال گذشته خط راه‌آهن بین نایروبی و شهر بندری ممباسا در کنیا افتتاح شد که هزینه‌ی آن را چین تأمین کرد.

فیل تنومند «گروه صنعتی کفش ملی»- قسمت دوم

او با طبیعت پیرامون خود در کنش و واکنشی ارگانیک قرار دارد. او برای یافتن آب و هم‌چنین برای ادامه حیات هیچ راهی جز ریشه کن کردن درختان خشک و بی‌مصرف مسیر خود ندارد؛ او علف‌های هرز را  در زیر پاهای سهمگین و توانمندش هموار می‌کند. او در درون خود آرزوی استثمار کم‌تر (اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل) را بازسازی می‌کند  و در واکنش به‌سیاست‌های ضدکارگری افزایش ساعات کار روزانه، ساعات کار کم‌تر در هفته را برای اولین بار (39 ساعت کار در هفته ) فریاد می‌زند، و کارگران را به‌حرکت درمی‌آورد. ا

درباره‌ی «دوستی»، هم‌سویی و تفاوت آن با «عشق»

توضیحی از عباس فرد

درباره‌ی انتشار این یادداشت‌ها

فراز و فرود خیزش موسوم به‌«زن، زندگی، آزادی»، بازهم نشان داد که بدون ارتباطات شبکه‌گونه‌ی اقتصادی‌ـ‌سیاسیِ نسبتاً ارگانیک و ارگانیک‌شونده در میان توده‌های فرودست جامعه، و بدون ارتباطاتی برمبنای رفاقت و هم‌دردی و نیز تبادلات نظری‌ـ‌عملیِ آموزه‌‌های دانش مبارزه‌ی طبقاتی، و هم‌چنین بدون پایه‌ریزی روندی که بتواند رفاقت‌های شخصی و طبقاتی را به‌شوریدگی‌های عاشقانه و انسانی استعلا بخشد...

فیل تنومند «گروه صنعتی کفش ملی»

فردایِ اعتصاب قدرتمندِ بیش از 25 کارخانجاتِ تولیدی «گروه صنعتی کفش ملی» مسئول نگهبانی و کارگزینی «کارخانه‌ی کفش پویا» مانع ورودم به‌کارخانه شدند. مُهر کارگزینی در پایین برگه‌ی اخراج خودنمایی می‌کرد؛ در وسطِ حکم اخراجْ نام و نام فامیلم را نوشته بودند؛ و بالای برگه‌ هم عنوان «کارخانه کفش پویا» ‌چشم‌ها را ‌آزار می‌داد. هنگام خروج از« کارخانه‌ی کفش پویا»، درحالی که از جلوی نگهبانی عبور می‌کردم، روبه‌رفقای کارگرم که مرا بدرقه می‌کردند، چندین‌بار فریاد زدم: می‌روم شکایت می‌کنم تا دیگران نیز صدایم را بشنوند.

کاپیتال با اضافات انتشار به زبان فرانسه

حدود دو سال پیش هر سه جلد کاپیتال (ترجمه‌ی اسکندری) را با فرمت pdf که قابلیت جستجوی کلمات را نیز داشت، با اجازه‌ی فرزام که با زحمت بسیار آن را تهیه کرده بود، منتشر کردیم؛ و توضیحاتی هم درباره‌ی چرایی انتشار ترجمه‌ی اسکندری از کاپیتال دادیم که در مراجعه به‌جلد اول کاپیتال (در همین سایت) قابل دسترس است.

مردم سودان زیر باران گلوله‌ی ژنرال‌ها

در 28 و 29 می 2019، کارگران اعتصاب سیاسی سراسری را علیه رژیم نظامی آغاز کردند. اعتصابیون و تظاهرکنندگان خواستار حکومت غیرنظامی بودند. در این دوره بود که قدرت و سرسختی انقلابیون  برای جامعه آشکار گردید. تهدیدهای ارتش هیچ تأثیری بر آن‌ها نداشت. یکی از مصادیق بارز این نیرو، بَنرهای «اخراجم کن» بود که مخاطب آن ‌محمد حمدان داغلو (همتی)، رهبر شبه نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» ((RSF بود. او در یکی از سخنرانی‌هایش کارگران معترض را تهدید کرده بود که در صورت اقدام به‌اعتصابْ اخراج خواهند شد

درباره‌ی [چیستی و چگونگی] ارزش

انسان کنونی جامعه‌ی ما نمی‌تواند خودرا به‌سطوح تبادلات انسانی بالاتر سوق دهد و در این رهگذر حتی برای اعاده‌ی حیثیت خود، گرچه به‌شکل غلط و عقب‌مانده‌ی قبلی خود هم که باشد، توان برخاستن ندارد. در چنین جامعه‌ای با چنین نقدِ ارزشی حتی جان و حیات انسان نیز در این میانه چنان کاستی یافته و چنان کم‌ارزش شده که نه تنها از حوصله‌ی نهادهای سیاسی‌ـ‌انقلابی، بلکه از حوصله‌ی جامعه هم درنمی‌گذرند. اکنون ارزان‌ترین کالا انسان است‌ و کم‌ارزش‌ترین طرف‌های هرتبادلی کار انسانی است.

جنبش شوراهای کارخانه در تورین

یادداشت مترجم:
با عقب‌نشینی موقت جنبش موسوم به‌«زن، زندگی، آزادی» که نیاز ناگزیرِ هرشکلی از مبارزه‌ی طبقاتی برای بررسی و طرح نقشه و تجدید قوا و تجدیدآرایش است، جنبش دموکراتیکِ مطالباتی به‌تدریج از تحتانی‌ترین بخش‌ها جامعه درحال گسترش است. به‌همین دلیل فکر کردم که نگاهی به‌تجربه‌ی مبارزاتی و انقلابی کارگران تورین به‌قلم گرامشی ـ‌شاید‌ـ هم‌چون قطره‌ای از رودِ خروشانِ تجارب مبارزاتی 200 سال گدشته به‌نحوی موثر باشد.

آیا سرمایه‌داری جهانی می‌تواند دوام آورد؟

چالش برای اقتصاد سیاسی رادیکالْ تسخیر حرکتِ تغییر ساختاری و تشخیص مسیر‌ها و بروندادهایی است که همیشه به‌سیاست و مبارزه طبقاتی بستگی دارد؛ و چالش برای روشن‌فکران رادیکالْ خدمت از طریق نظریه و تحلیل تضادهای نظام مسلط و بارز ساختن آن به‌عنوان درونداد مبارزه‌ی جدی روزگار ماست. هم‌چنان که می‌کوشم این چالش‌ها را دنبال کنم، به‌هشدارهای معمول باید نظر داشت.

رضا پهلوی و اپوزیسیون دستِ راستی

این استفاده‌ی دوگانه از نیروهای مردمی (یعنی: گسترش جنبش با هدف تحت فشار گذاشتن جمهوری اسلامی، و درعین‌حال «تمشیت» و مدیریت آن در محدوده‌ی سیاست‌ها و منافع سرمایه فراملیِ غربی) به«‌نیرویی» احتیاج دارد که به‌مثابه ابزارِ سیاسی بتواند القائات، تبلیغات و شُبهه‌آفرینی‌های سیاسی و ایدئولوژیکی شبه‌فاشیستی درحال گسترشِ بورژوازی و سرمایه فراملیِ غربی را به‌عنوان نیرویی ایرانی و در قالب ضدیت با جمهوری اسلامی جسمیت بخشیده، و به‌طور هم‌زمان به‌عنوان «اپوزیسیون» (و در واقع: به‌عنوان نفوذی) در صفوف جنبش حقیقتاً مردمی جاسازی کند.

«سرمایه» بین‌الملل خود را دارد و به‌سمت فاشیسم می‌رود

مبارزه جهانی از پایین برای یک انترناسیونال نوین -که به‌طور هم‌زمان ملی و درعین‌حال فراملی باشد- باید تضادهای طبقاتی آشتی‌ناپذیر را در درون کشورها، مناطق و بین آن‌ها براساس تضادهای مرکز‌ـ‌پیرامون یا شمال‌ـ‌جنوب شناسایی و اولویت‌بندی کند، حتی اگر این تضادهای اخیر هم‌چنان بسیار به‌هم مربوط باشند، ویا به‌طور فزاینده‌ای جنبه‌ی ثانویه پیدا کنند.

چند نکته‌ی نظری درباره‌ی جنبش «زن، زندگی، آزادی»

وضعیت ژئوپلتیک هم‌اینک جهان، نه انقلاب سوسیالیستی در ایران امکان‌پذیر است؛ نه این کشور به‌سوئد یا حتی تایوان تبدیل می‌شود؛ و نه استقرار دموکراسی و پارلمانتاریسم اروپایی قابل تحقق است. چرا؟ برای این‌که اولاً‌ـ دموکراسی سرمایه‌دارانه‌ی اروپایی/آمریکایی، صرف‌نظر از مبارزه‌‌ی کارگریِ طولانی و گاهاً به‌شدت خون‌بار، براساس مناسبات اقتصادی، صنایع، تکنولوژی و زیرساخت‌هایی شکل گرفته که بدون چپاول چندین صد ساله‌ی نیروی‌کار و مازادهای طبیعی کشورها‌ی موسوم به‌«درحال توسعه» یا «پیرامونی» شکل نمی‌گرفتند...

مارتین هایدگر- فیلسوف/نازی

بدون این‌که قصد ارائه‌ی تحلیلی در زمینه‌ی تاریخ فلسفه داشته باشیم، همانند بسیاری از تحلیل‌گران مارکسیست براین باوریم که نیچه، هایدگر و امثالهم پایه‌های نظری پست‌مدرنیسمِ رنگارنگ را در کلیت آن فراهم کرده‌اند که در برآیند نظری/عملی راهبردی جز آنتی‌کمونیسم و فاشیسم نداشته‌ است. معهذا، آن‌چه ما را به‌ترجمه‌ی متون نقادانه‌ی آثار زمینه‌سازان پست‌مدرنیسم و پسامارکسیسم (مانند نیچه و هایدگر) راهبر می‌شود، صرف رواج باورهای پست‌مدرنیستی در میان ایرانی‌های اهل مطالعه نیست...

نقد و بررسی جنبشِ «زن، زندگی، آزادی»

گرچه هم لوترکینگ و آقای اسماعیلیونِ دندانپزشک ـ‌هردو‌ـ ضدکمونیست‌اند، اما تفاوت در این است که لوترکینگ جنبش پلنگان سیاه را محکوم می‌کرد، اما آقای اسماعیلیون فروریختن دیوار برلین را نقطه‌عطفی القا می‌کند که نه تنها تاریخی است، بلکه‌ آغازگاه طلوع «خورشید» آزادی نیز هست. تفاوت دیگر این‌که لوترکینگ در معادلات و ستیزهای جهانی بی‌طرف بود؛ اما آقای اسماعیلیون با دفاع از کمک‌های مثلاً بین‌المللی به‌اوکراین (که در واقع کمک‌های ناتو و کشورهای سرمایه‌داری غربی است)...

معترضین در ایران: امیدواریم که این موج اعتراضات «آغاز یک پایان باشد».

آیا آزاد کردن هفت میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده‌ی دولت‌ ایران، درست هنگامی که جمهوری اسلامی درگیر سرکوب همه‌جانبه و شدت‌یابنده‌ی جنبش «زن، زندگی، آزادی» و خیزش روبه‌گسترش مردمی است، تصافی بوده است؟ شاید قبل از شروع این جنبش هم گفتگوهایی برای مبادله‌ی زندانی و آزاد کردن بخشی از پول‌های بلوکه شده مطرح بوده است، اما نمی‌توان دست از این گمان برداشت که وقوع جنبش «زن، زندگی، آزادی» روند این گفتگو و تحقق آن را سرعت بخشیده است.

آنتونیو گرامشی: اندیشه‌ی انقلابی درباره‌ی [قدرتِ] اندیشه

گرامشی بیش‌تر از هر متفکر مارکسیستِ دیگری بر اهمیت روبنا و تأثیر اندیشه‌ها [درصورت فراگیر بودن] در تغییرات تاریخی تأکید داشت. وی معتقد بود که بُروز تطابق همه‌جانبه‌ بین وضعیت اقتصادی و پتانسیل فرهنگی/اندیشگی امکان پذیر نیست. برای گرامشی فکر و عمل جدایی‌ناپذیرند؛ او در مقطعی می‌نویسد که شکل‌گیری تفکر او «خصلت جدلی دارد، بنابراین غیرممکن است که بی‌طرفانه فکر کنم یا به‌خاطر مطالعه، مطالعه کنم»

«رژیم‌چنج» یا سرنگونی سوسیالیستی؟!

پس از به‌قتل رسیدن مهسا (ژیلا) امینی به دست جمهوری سرمایه‌داری اسلامی، و متعاقب آن شورش عصیان‌آمیز برحق مردم، به‌طور اخص جوانان خشمگین و مستأصل که هیچ‌گونه چشم‌اندازی برای یک زندگی انسانی ندارند؛ و این‌که چنین جنبشی با چنین مبنا، گستره‌ و تداومی در جهان بی‌سابقه بوده است؛ به‌نظرم رسید که بازخوانی مقاله‌ی «رژیم چنج» یا سرنگونی سوسیالیستی؟ً! بنا بر مختصات ایران بتواند به‌عنوان قطره‌ای در دریایی طوفان‌خیز از عصیان و اندیشه مددی باشد در راستای سازمان‌دهی و تدارک جامعه‌ای عاری از طبقات در آرمانی‌ترین شکل آن...

جستاری انتقادی درباره‌ی نیچه

نوشته‌های نیچه به‌خاطر دوگانگی‌شان ما را گمراه کرده ­است. به‌خاطر خلق‌وخوی نیچه این آثار حاوی دو جنبه‌ی هم­ ستیز و با این حال مکمّل‌اند. معمولاً یکی از این جنبه ­ها را می­ بینیم، آن که بر ما  آشکارتر است، یکی را که آشکارا مناسب می‌یابیم. نیچه ویران­گری است و سازنده‌ای. ما ویران­گر درون او را دوست داریم، مردی که جزم ­اندیشی اخلاقی را انکار می­ کند، مرد بی­ ایمان، و بی ­ادب را، انکار­گرای بزرگی مسلّح به‌واژگان آتشین. اما این واقعیت را به‌حساب نمی­ آوریم که نابود می­ کند تا برای آرمانی جا باز کند که احتمالاً از آرمان ما کاملاً متمایز است.

مارکسیستی که سقوط چپ آلمان را پیش‌بینی کرد

سوسیالیسم هرگز به‌تمامی رنگ نمی‌بازد. چراکه ‌ تضادهای طبقاتی، استثمار، ستم و هترونومی [انقیاد و پیروی از فرامین و قوانین فرادستان] ذاتی نطام سرمایه‌داری است. این موضوع موجب عروج ستیزهایی می‌شود که غالباً جزئی و حاشیه‌ایِ به‌نظر می‌رسند. اما از میان این کشمکش‌ها نیروهایی عروج می‌کنند که خود را سوسیالیست می‌دانند و به‌این موضوع آگاه‌اند که تغییر و انتقال مناسبات مالکیت و توزیع، راه‌حل تضادهای عظیمی است که نظم حاکم مسبب آن است.

سازمان ملل: ابزاری برای امپریالیسم‌[جهانی]

سازمان ملل متحد تنها یک مجمع برای همه‌ی قدرت‌های بزرگ باقی می‌ماند که در آن فقط درگیری‌های ثانویه قابل حل است. سازمان ملل به‌خودی خود یک نیرو نیست، بلکه تنها منعکس‌کننده‌ی توازن قدرت بین قدرت‌های جهانی است... تنها یک نیرو وجود دارد که از هر سلاح کشتار جمعی قوی‌تر است و آن هم‌بستگی بین‌المللی طبقه کارگر است. کارگران در ایالات متحده، روسیه ، آلمان یا در انگلستان، مانند همه کارگران جهان، منافع طبقاتی مشترکی دارند...

انقلاب فن‌آوری و سرمایه‌داری

مدافعان سرمایه‌داری جهانی ادعا می‌کنند که اقتصاد دیجیتالی مشاغل با مهارت و دستمزد بالا را به‌ارمغان خواهد آورد و معضلات ناشی از قطبی شدن اجتماعی و رکود را حل می‌کند. درست است که نخستین موج دیجیتالی شدن در واپسین سال‌های قرن بیستم برای برخی افراد مشاغلی با مهارت و دستمزد بالا ایجاد کرد و موجب پیدایش لشگری از کارگران فنی و مالی، مهندسان، برنامه‌نویسان نرم‌افزار و مانند این‌ها شد. با این همه، دیجیتالی شدن انبوهی به‌مراتب پرشمارتر از مشاغل کم‌مهارت شده با دستمزد نازل ایجاد کرد و موجب گسترش صفوف نیروی‌کار مازاد گردید.

سرمایه‌داری نمی‌تواند تغییرات آب‌وهوایی را متوقف کند

این مقاله به‌لحاظ آرزومندی و راستای حرکت سوسیالیستی است، از جنبه‌ی تاکتیکیْ کم‌وبیش در تناسب با وضعیت کنونی مبارزه‌ی طبقاتی در عرصه‌ی جهانی شکل گرفته، و بالاخره با ‌تأکید باید گفت که از زاویه استراتژیکْ رفورمیستی است. چراکه صرف‌نظر از بحث و بررسی همه‌جانبه‌ [که در این یادداشت نمی‌گنجد]، مقاله‌ی حاضر نهاد اجراکننده‌ی انقلاب سوسیالیستی را اتحادیه‌ها کارگری و روش‌های اتحادیه‌ای می‌داند که اوج رادیکالیسم طبقاتی آن‌ها عملیات تاکتیکی در راستای فروش نیروی‌کار به‌قیمت «منصفانه» در بقای همین نظام سرمایه‌داری است.

سرمایه‌داری و بحران

در سال 2018، یک درصد از ثروتمندترین افراد بیش از نیمی از ثروت جهان را کنترل می‌کردند، درحالی‌که حدود 80 درصد جمعیت تنها حدود 5 درصد از ثروت جهان را دراختیار داشتند. چنین نابرابریی درنهایت ثبات کلیت نظام سرمایه‌داری را تهدید می‌کند، و با افزایش شکاف آن‌چه تولید می‌شود ویا ظرفیت تولید آن وجود دارد، با آن‌چه بازار می‌تواند جذب کند، به‌طور حتم ثبات نظام سرمایه را بیش از گذشته به‌خطر می‌اندازد. تمرکز بیش از اندازه‌‌ی ثروت در دست عده‌ی معدودی از افراد و تسریع روند گسترش فقر و فلاکت و سلب مالکیت از اکثریت افراد جامعه بدین‌معناست...

«یک صد سال» - شعری درباره‌ی فراز و فرود انقلاب اکتبر

این شعر ما را به‌ماه‌های پُرجوش و خروش فوریه تا اکتبر 1917 می‌برد تاخود/فعالیتی کارگران، دهقانان فقیر و سربازان را به‌تصویر بکشد، دخالت‌گری حزب بلشویک را در پیروزی انقلاب یادآور ‌شود، و در انتها با طرح این پرسش که چگونه و بربستر کدام پیش‌زمینه‌ی اجتماعی/طبقاتیْ پیشرفت ‌انقلاب متوقف گردید، زمینه‌ی درک و عملِ بهتر، پیچیده‌تر و گسترده‌تری را فراهم می‌کند تا انقلاب ـ‌هم‌چون ضربان قلب تاریخ‌ـ بارِ دیگر و هرچه خردمندانه‌تر به‌‌تپش درآید؛ و عظمت انسانی نسلی از انقلابیان بلشویک...

اوکراین در مرکز بحران امپریالیستی

رخ­دادها در سطح جهان به‌سرعت روی هم انباشته می ­شوند. تنها طی چند روز، جنگ قدرت در اوکراین  به‌یک بحران بین­ المللی تبدیل شد. جهان در آستانه­ ی پرمخاطره ­ترین درگیری سیاسی از زمان پایان جنگ سرد تا کنون قرار گرفته است. یک­صد سال پس از آغاز جنگ جهانی اول که به«فاجعه­ ی بزرگ قرن بیستم» شهرت یافت، تمامی شواهد حاکی از این است که «بازی بزرگ» میان قدرت­ های عمده ­ی جهانی بر سر قدرت و منطقه­ ی نفوذ شدت خواهد یافت، این­بار نیزهمانند دوره‌های پیشین با خشونت هرچه بیش‌تر و جنگ همراه خواهد بود.

درباره‌ی جنگ و تهاجم روسیه به‌اوکراین

آن افراد و گروه‌هایی که با شعار توقفِ بلادرنگ جنگ ویا با بیانِ محکومیت تهاجم نظامی روسیه ظاهراً موضع صلح‌طلبانه می‌گیرند ـ‌خواسته یا ناخواسته‌ـ ضمن تأیید وضعیت بورژوایی موجودِ جهان (که جنگ ذاتی آن است)، اما با پرش از روندی که وضعیت موجود جهان حاصل آن است، با نگاه حقوقی/سیاسی به‌مسئله و تحت تأثیر مدیای تحت کنترل بورژوازی غربی ـ‌دانسته یا نادانسته‌ـ از ناتو و کشورهای شاکله‌ی آن (یعنی: بورژوازی غربی) دفاع می‌کنند؛ و بدین‌ترتیب، با یک دست جنگ را پس می‌زنند و با دست دیگر همین جنگ را (چه‌بسا به‌گونه‌ای مخرب‌تر) پیش می‌کشند.