پاندمی و کشورهای فراموش شده ی جنوب

• چاپ
• ایمیل

کووید‌ـ 19 به‌یکی از بیماری‌هایی تبدیل می‌شود که به‌طور مزمن کشورهای پیرامونی سرمایه‌داری را ویران می‌کند و گاهی نیز کشورهای متروپول را نیز درگیر خود می‌سازد. آفریقا و مناطقی از آسیا و آمریکای لاتین  در وحشت انواع خطرناک‌تری از این‌گونه بیماری های مسری را دارند. به‌علاوه، ویروس کرونا سیستم بهداشتی را که قبلاً ضعیف شده است، ضعیف‌تر هم می‌کند.

 

           پاندمی و کشورهای

                 فراموش شده‌ ی جنوب

 نوشته: میکائیل نیبرگ

ترجمه: سارا طاهری

منبع:   https://mikaelnyberg.nu/2021/02/19/landerna-i-syd-lamnas-i-sticket/#_edn12

 بسیاری از کشورهای آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین هنوز به‌واکسن covid-19 دسترسی پیدا نکرده‌اند. سازمان بهداشت جهانی WHO باتوجه به‌ملاحظات پزشکی برای توزیع مشترک واکسن برنامه‌ریزی کرده است؛ درحالی‌که کشورهای ثروتمند و شرکت‌های دارویی (مثل همیشه) برنامه‌های دیگری دارند. رئیس Pfizer براین باور است که کروناویروس هرگز از بین نخواهد رفت.

ویروس جهش پیدا می‌کند. ویروس‌ها می‌توانند ناگهان خواص خطرناک جدیدی کسب کنند. در تابستان سال 1881، هشت کودک و جوان در روستای Gravmark در Västerbotten سوئد به‌یک نوع جدید و تهاجمی فلج اطفال مبتلا شدند. این بیماری به‌آفتی در جهان تبدیل شد که تا قرن بیستم ادامه داشت. میلیون‌ها نفر، اکثراً کودک، مبتلا و بسیاری هم فلج شدند و مردند.

اما در سال 1955، جوناس سالک (Jonas Salk) از ایالات متحده واکسن فلج اطفال را کشف کرد. خبرنگاری از وی پرسید: «چه کسی حق ثبت اختراع را دارد»؟ محقق پاسخ داد: «من می‌گویم مردم. هیچ اختراعی ثبت نشده است. آیا می‌توانید خورشید را ثبت اختراع کنید»^[1]؟ او به‌دنبال پول نبود. اکنون این بیماری پس از واکسیناسیون در سراسر جهان تقریباً ریشه کن شده است.

تابستان امسال استفان لوفون ((Stefan Löfven و دیگر سران کشورها در واشنگتن پست نوشتند: «محل زندگی شما نباید تعیین کند که شما زنده خواهید ماند یا نه...». آن‌ها خواستار هم‌آهنگی چندجانبه‌ی واکسیناسیون ویروس کرونا «براساس نیاز و نه به‌واسطه‌ی توانایی پرداخت»، شدند^[2]. اما نتیجه این ادعاها چه شد؟

کشورهای ثروتمند با یک میلیارد سکنه 4.2 میلیارد دوز واکسن، حدود سه چهارمِ [امکانات امروزی تولید را]، دریافت کرده‌اند. در ژانویه، 675 میلیون دوز به‌تقریباً چهار میلیارد نفر در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط ​​پایین وعده داده شد. براساس پیش‌بینی کارشناسان، واکسیناسیون گسترده‌تر در بسیاری از نقاط جهان، احتمالاً سه سال طول می‌کشد^[3].

سازمان بهداشت جهانی WHO و هم‌چنین دیگر سازمان‌های مربوطه در حال تهیه برنامه‌ای  برای مبارزه با بیماری‌های همه‌گیر بین‌المللی‌اند. با توجه به‌ملاحظات پزشکی، قرار بود این واکسن توسط یک نهاد خرید مشترک به‌نام کوواکس (Covax) توزیع  شود و شرکت‌های خصوصی تولید واکسن، تجهیزات محافظتی و سایر وسایل کمک در مقیاس گسترده را با هم‌کاری مشترک آغاز کنند.

نمایندگان سوئد و سایر کشورهای ثروتمند به‌زیبایی در مورد این پروژه صحبت کردند. آن‌ها هم‌چنین  در این جهت پول هم اختصاص دادند. اما این مبلغ ناچیز است. پروژه‌ی سازمان جهانی بهداشت علیه پاندمی حدود 27 میلیارد دلار کسری بودجه دارد^[4]. این مبلغ تنها 0.5 درصد از هزینه‌های اضافی دولت‌هاست که کشورهای پردرآمد در بحران کرونا متحمل شده‌اند^[5].

اتحادیه اروپا از تصمیم خرید واکسن‌ها از طریق کوواکس سر باز زد و شرکت‌های دارویی نیز از هم‌کاری برنامه‌ریزی شده خودداری کردند. درعوض، کشورهای مرفه دنیا به‌بهانه‌ی محافظت از راز تجاری، برای به‌چنگ آوردن دوزهای [هرچه بیش‌تر] واکسنْ هجوم آوردند^[6].

هم‌آهنگ‌کننده و نماینده واکسن سوئدی در گروه مذاکره‌کننده‌ی کمیسیون اتحادیه اروپا ریچارد برگستروم است. وی پیش از این مدیر ارشد شرکت‌های دارویی در سوئد و اروپا بود. وی در نشریه Dagens Nyheter (2/4) این‌طور توضیح می‌دهد: «در میان كشورهایی كه دوزهای بیش‌تری خریداری كرده‌اند، هدف‌شان این نیست كه این موارد [اضافی] باید دور ریخته شود. برعکس، به‌لطف سرمایه‌گذاری زودهنگام در ظرفیت، مازادْ آگاهانه می‌تواند به‌کشورهای دیگر منتقل شود»^[7]. محرومان باید قدردان مراقبت‌هایی باشند که افراد آینده‌نگر برای آن‌ها درنظر گرفته‌اند.

این‌که [اگر] مازاد وجود داشته باشد، به‌چه اندازه خواهد بود و چه زمانی ممکن است در دسترس باشد، قطعاً نامشخص است. خریداران از کشورهای پردرآمد این وظیفه را به‌عهده داشتند که از وقوع وقایع احتمالی جلوگیری کنند. مشخص نیست که این واکسن‌ها تا چه حد مفید خواهند بود، از مشکلات  احتمالی تحویل این واکسن‌ها کسی با شفافیت سخنی به‌زبان نمی آورد، و هنوز کسی نمی‌تواند بگوید که مصونیت تا چه مدت طول می‌کشد، و مردم کشورهای کم درآمد تا کی باید برای آن‌چه ممکن است باقی بماند، منتظر باشند.AstraZeneca در سه ماهه‌ی اول سال به‌کشورهای اتحادیه اروپا وعده‌ی 100 میلیون دوز را داد، اما تحویل آن‌ها به‌تأخیر افتاد و تنها پس از یک مشاجره‌ی آشکار اعلام کرد که در نظر دارد 40 میلیون دوز تحویل دهد. مدرنا در زمینه‌ی تأمین واکسن‌هایی که به‌سوئد قول داده بود، مشکل دارد و میزان تحویل واکسن به‌ایتالیا و فرانسه را تا 25 درصد کاهش داده است. BioNTech/Pfizer نیز تولید واکسن در مقیاس قراردادی را دشوار اعلام کرده است^[8]. ریچارد برگستروم در نشریه Aftonbladet (3/2) این‌طور توضیح می دهد: «... درحال حاضر ظرفیتی وجود ندارد که بتوان به‌کشورهای دیگر داد»^[9].

شش کشور در بالکان 70 میلیون یورو برای خرید واکسن از اتحادیه اروپا دریافت کرده‌اند. چهار کشور هنوز موفق به‌دریافت یک دوز هم نشده‌اند. کوواکس به‌مونته نگرو و بوسنی هرزگوین وعده واکسن  را داد، اما چیزی برای تحویل ندارد. درعوض مؤسسه سُرم هند مجوز تولید واکسن کرونا کرون AstraZeneca و فروش آن در کشورهای فقیر را دارد، اما ثابت شده که این واکسن که بیش‌ترین سفارشات کوواکس را تشکیل می‌دهد، اثر ضعیفی در برابر جهش ویروس در آفریقای جنوبی دارد. به‌هرحال WHO آن را توصیه می‌کند ـ [چراکه] بهتر از هیچ‌ است.

دولت‌ها با چین و روسیه مذاکره می‌کنند^[10].

تولید واکسن، دارو و تجهیزات پزشکی در دست گروه‌های بزرگی است که با کمک حق ثبت اختراع، حق چاپ و سایر انحصارات تضمین شده‌ی دولتی، حداکثر بازده سرمایه را تأمین می‌کنند. در محاسبات سودآوری، سرمایه‌گذاری گسترده در ظرفیت تولید جدید باید هزینه پرداخت، هزینه‌ای که شرکت های تولید دارو نمی‌خواهند، بپردازند^[11].

برنامه‌های تجاری شرکت‌های دارویی پاسخ‌گوی نیازها نیست. بنابراین، هند و آفریقای جنوبی خواستار این هستند که سازمان تجارت جهانی کلیه واکسن‌ها و تجهیزات پزشکی مورد نیاز در هنگام پاندمی را به‌طور موقت از ثبت اختراع و سایر اشکال مالکیت معنوی حذف کند. WHO و تعدادی از کشورهای جنوب از این پیش‌نهاد استقبال کرده‌اند. اما ایالات متحده، اتحادیه اروپا، ژاپن، انگلستان، کانادا، استرالیا، سوئیس، نروژ و برزیل با آن مخالف‌اند.

دولت سوئد همان کاری را می‌کند که اتحادیه اروپا و شرکت‌های دارویی می‌گویند. آنا هالبرگ، وزیر امورخارجه، در نامه‌ای به‌پزشکانِ بدون مرز، دیده‌بان حقوق بشر و سازمان عفو بین‌المل در سوئد می‌نویسد: در موارد اضطراری، معافیت‌ها را مجاز می‌داند. کشورها می‌توانند برای تولید یا واردات کالاهایی که برای بهداشت عمومی مهم‌اند، مجوز قهری [که در قوانین وجود ندارد] درخواست کنند.

این فرصت پس از یک دهه نبرد به‌وجود آمد. نبردی که شرکت های دارویی از حق خود برای گرفتن قیمت‌های گزاف داروهای ضدویروس علیه HIV/AIDS در حمایت از حق ثبت اختراع دفاع می‌کردند.

 قابل ذکر است که درخواست‌ها برای ثبت اختراع و پردازش آن‌ها زمان‌بَر است. این راه حل  برای همه‌ی نیازهای فوری در شیوع پاندمی  مناسب نیست. اما آنا هالبرگ قول داده است‌‌که «به‌تلاش خود برای ادامه‌ی هم‌کاری اتحادیه اروپا برای کمک به‌کشورهایی که در برنامه‌های کاربردی به‌کمک نیاز دارند»، ادامه دهد.

وی می‌افزاید، بدون ثبت اختراع، هیچ واکسنی برای توزیع وجود ندارد. چه پاسخ آرام‌بخشی به‌آن‌هایی که بدون مجوز هستند.

قانون ثبت اختراع دقیقاً دنبال می‌شود زیرا به‌شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا با ایجاد محدودیت در عرضه‌ی دارو، قیمت‌ها را افزایش دهند. تحقیقات اساسی معمولاً از طریق بودجه عمومی [که منبع عمده‌ی آن مالیاتی است که مردم کارگر و زحمت‌کش می‌پردازند] تأمین می‌شود، اما شرکت‌های خصوصی ارزیابی می‌کنند که چه پیشرفتی امیدوار کننده است و مستحق تحقیقات بیش‌تر، آزمایشات بالینی و بازاریابی‌اند. این ارزیابی براساس چشم‌انداز سود انجام می‌شود، نه نیازهای انسانی. نتیجه این‌که اغلب داروهای جدید [به‌دلیل به‌صرفه نبودن تولید] هرگز وارد بازار نمی‌شوند؛ با تأخیر مواجه می‌شوند؛ و یا چنان قیمت‌های بالایی برای آن طلب می‌‌کنند که بیش‌تر بیماران مجبور به‌ترک مصرف این‌گونه داروها می‌شوند. چندین میلیون نفر درحالی که منتظر مقرون به‌صرفه شدن هزینه‌ی داروهای ضدویروس HIV/AIDS بودند، مردند^[12].

واکسن ضدویروس کرونا هیچ ارتباطی با ریسک‌پذیری خصوصی ندارد (بدین معنی که دولت‌ها پیش از تولید، واکسن را خریداری کرده‌اند). AstraZeneca قول داده است که تا زمانی که شیوع ویروس همه‌گیر باشد، داروی خود را با قیمت تمام شده بفروشد. این را می‌توان به‌روش دیگری بیان کرد: این شرکت در حال تلاش برای انجام فعالیت‌های جدیدی با هزینه‌های عمومی است. مدیریت این شرکت در ماه ژوئیه اظهار داشت که  انتظار نمی‌رود هیچ گونه عواقب منفی برای صورت‌های مالی سال 2020 دربرداشته باشد. «زیرا انتظار می‌رود بودجه‌ی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی هزینه‌ی تولید واکسن را تأمین کنند»^[13]. براساس گزارش گردآوری شده توسط پزشکان بدون مرز، دولت از طریق بودجه عمومی 12 میلیارد دلار در تحقیقات، آزمایش‌های بالینی و تولید واکسن سرمایه‌گذاری کرده است^[14]. مبلغ حتی بیش‌تری - بالغ بر 100 میلیارد دلار - توسط ایالات متحده، اتحادیه اروپا، کره جنوبی و سایر کشورها برای خرید واکسن‌هایی که اغلب به‌طور کامل آزمایش نشده‌اند ، هزینه شده است^[15]. هرچه تقبل تولید مقدار دوزهای سفارشی بیش‌تر باشد، [شرزکت‌های دارویی] پول بیش‌تری هم دریافت می‌کنند. با همه‌ی این احوال، همه‌ شاهدیم که نتیجه قول‌های مبنی‌بر تولید مقادیر مشخص شده برای مردم منتظر، چگونه بوده و چگونه است.

کم‌بود واکسن و سایر کمک‌ها، محدود کردن شیوع بیماری را در جهان دشوار می‌کند. چندین جهش جدید درحال تاخت‌وتاز است و باید منتظر پیامد‌های بعدی نیز بود. حتی  مشتریان در صف جهانی VIP [یعنی: آدم‌های به‌اصطلاح مهم] نیز مضطرب شده‌اند.

اما شرکت‌های دارویی چشم‌انداز روشنی دارند. Pfizer پیش‌بینی کرده که با سود بیش از 25 درصد تنها امسال 4 میلیارد دلار به‌جیب می‌زند. به‌علاوه، این شرکت انتظار قیمت‌های بالاتر و هزینه‌های پایین‌تر را نیز دارد. مدیرعامل این شرکت آلبرت بوریا منتظر یک سناریو دیگر است که در آنْ افراد دائماً برای مقابله با ویروس‌های جهش یافته به‌دوزهای مجدد یا واکسن‌های جدید احتیاج داشته باشند^[16].

کووید‌ـ 19 به‌یکی از بیماری‌هایی تبدیل می‌شود که به‌طور مزمن کشورهای پیرامونی سرمایه‌داری را ویران می‌کند و گاهی نیز کشورهای متروپول را نیز درگیر خود می‌سازد. آفریقا و مناطقی از آسیا و آمریکای لاتین  در وحشت انواع خطرناک‌تری از این‌گونه بیماری های مسری را دارند. به‌علاوه، ویروس کرونا سیستم بهداشتی را که قبلاً ضعیف شده است، ضعیف‌تر هم می‌کند. یونیسف گزارش داده است که 80 میلیون کودک به‌دلیل پاندمی علیه سرخک، دیفتری و فلج اطفال واکسینه نشده‌اند. براساس برآورد این سازمان انتظار می‌رود که در عرض شش ماه شاهد مرگ 1.2 میلیون کودکان زیر پنج سال باشیم^[17].

 منابع

 [1]  https://www.youtube.com/watch?vم=erHXKP386Nk

[2]  Washington Post 200715,

https://www.washingtonpost.com/gdpr-consent/?next_url=https%3a%2f%2fwww.washingtonpost.com%2fopinions%2f2020%2f07%2f15%2finternational-community-must-guarantee-equal-global-access-covid-19-vaccine%2f

[3] Financial Times 210121,

https://globalhealth.duke.edu/news/ensuring-everyone-world-gets-covid-vaccine

 [4]  Financal Times 210125.

[5]  Financial Times 210210.

[6]  Médecins sans frontières: WTO Covid-19 TRIPS Waiver Proposal,

https://msfaccess.org/sites/default/files/2020-12/MSF-AC_COVID_IP_TRIPSWaiverMythsRealities_Dec2020.pdf

[7] https://www.dn.se/sverige/bergstrom-lander-utan-vaccin-kan-sprida-nya-mutationer/

[8]  Financial Times 210130.

[9] https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/qAvq9O/experternas-mardromsscenario-fickor-med-cirkulerande-virus

[10] Financial Times 210203.

[11] Financial Times 210117.

[12] Financial Times 210212.

[13] https://www.astrazeneca.com/media-centre/press-releases/2020/covid-19-vaccine-azd1222-showed-robust-immune-responses-in-all-participants-in-phase-i-ii-trial.html

[14] Médecins sans frontières, pressmeddelande 201111,

https://www.msf.org/governments-must-demand-all-coronavirus-covid-19-vaccine-deals-are-made-public,

jfr. Mariana Mazzucato, Henry Lishi Li & Els Toreelle: Designing Vaccines for People, Not Profits, Project Syndicate 201201,

https://www.project-syndicate.org/commentary/covid-vaccines-for-profit-not-for-people-by-mariana-mazzucato-et-al-2020-12?barrier=accesspaylog

[15] Business Wire 210111,

 https://via.tt.se/pressmeddelande/governments-spent-at-least-93bn-on-covid-19-vaccines-and-therapeutics-during-the-last-11-months?publisherId=259167&releaseId=3290837

[16] Financial Times 210203.

[17] https://blog.unicef.se/2020/10/29/kampen-mot-covid-19-kraver-globalt-samarbete/