قصه‌ی زندگی - دغدغه‌ی مادرانه در شهریور و مهر 1401

25 مهر 1401 | بازدید: 643

قصه‌ی زندگی - دغدغه‌ی مادرانه در شهریور و مهر 1401

نوشته شده توسط مادربزرگی از اصفهان

ـ پسرم، صابر جان؛ حکومت ولایت فقیه تنها نیست؛ بلکه حمایت‌های آشکار و پنهان ایالات متحده آمریکا، اروپای قبل و بعد از اتحادیه شدن، و اردوگاههای شرق و همه‌ی مرتجعین منطقه را پشت سرِ خودش داره. و این سوای دعواهای منافع و مادی و جایگاه قدرقدرتیه!

قصه‌ی زندگی

دغدغه‌ی مادرانه در شهریور و مهر 1401

ـ ماهی جون، پس‌وپشت این جریان‌های جهانی رو دیدن خیلی سخته، اما می‌شه با یه‌ کم تعمق فهمید که حرف اول و آخر رو منافع می‌زنه، بقیهاش بَزک و زرورقه. داشتند با یک نماینده دموکرات ایرانی در پارلمان سوئد مصاحبه می‌کردن، می‌گفت «نمایندگان چپ و راست در حکومت سوئد می‌گن ما داریم بیزنس‌مون رو می‌کنیم، باید دنبال سودمون باشیم.» یعنی مثلاً دموکراسی غربی دنبال منافع خودشه، نه دنبال پیاده کردن دموکراسی مدل اروپایی تو ایران.

ـ آره عزیزم، امروزه دنیا غرق در این‌جور منافعه، منافعی که دیگه کاری به‌تخریب و تخطئه‌ی منافع عمومی و خیلی چیزای دیگه، که قربانی این بهرههای پولی می‌شن، نداره. به‌راحتی چشمش رو روی ارزش‌های انسانی و سلامت جامعه می‌بنده. درست می‌گی؛ اگه اون‌ها دنبال لیبرالیزه کردن جاهایی از حکومتن برای تسهیل بیزینسه خودشونه، نه چیزای دیگه. و این‌که تبلیغات یه چیزه و عمل‌کردها چیزِ دیگه‌ای. این نفاق مالِ همه‌ی دنیاست و متأسفانه جاهایی هم که انتظار می‌ره صداقت داشته باشن، این دو رویی غالبه. حالا بیا یه کم بشینیم، نفسی تازه کنیم. گرم حرف زدن بودیم، و حواسمون به‌تشنگی و گشنگی نبود. دو ساعت بیش‌تره داریم راه می‌ریم.

ـ مامان ماهی ببخشین، منم حواسم نبود که این‌قدر فشار روی شما نیاد.

ـ چه فشاری ننه، من اون‌قدرها هم پیر نشدم. همهاش هفتادوچند سالمه! اما راستش از سیسال پیش یه چیزی برای مدیریتِ خودم یاد گرفتم که خیلی کمکم می‌کنه. «هر روز منظم سه ساعت راه می‌رم. و اکثر این راهپمایی‌ها جلسه‌ای است که با خودم دارم.»

ـ هر روز که کوهِ ‌صُفه نمی‌یاین؟

ـ نه، هر هفته دو روز می‌یام صُفه، دو روز یا سه روز می‌رم کنار رودخونه و بقیه‌اش رو هم می‌رم شهرگردی یا گاهی هم روستاگردی. اگه تنها باشم رویِ یه سوژه‌ی فکری تمرکز میکنم. اگه هم شانس بیارم با عزیزی مثل تو همراه بشم، مسئله کاملاً فرق می‌کنه: مثل این‌که نوشته‌ای ادیت یا حتی بازنویسی می‌کنم.

ـ گفته بودین توی راه رفتن تمرین تمرکز میکنین؟

آره عزیزم. اما خیلی کارها می‌شه توی راهپیمایی کرد. ما جَوون که بودیم جلسات آموزشیِ دو/سه نفری‌مون رو توی راه رفتن انجام می‌دادیم. چون ـ‌هم‌ـ جائی برای نشستن نداشتیم، (منظورم خونه است)، و ـ‌هم‌ـ وقت‌مون رو صرف دوتا کار هم‌زمان می‌کردیم. گاهی هم سه تا کار.

ـ سومیش چی بود؟

ـ شناسائی منطقه. هم از جنبه‌ی اجتماعی و بعضی وقتا هم برای شناسایی عملیاتی. یه جور جی.پی.اس. بیوسوشال درست کرده بودیم. روی شناسایی محیط کار می‌کردیم.

ـ یه سوال پرت‌وپلا بپرسم ماهی جون؟

ـ این‌جوری نگو، حتمن بپرس عزیزم.

ـ شماها با این خلوص و نظم و پشتکار مثال زدنی، پس چرا از قافله «قدرت» عقب موندین. منظورم اینه که چرا قدرت رو دادین دست اینا؟ یا این‌که سرتون کلاه گذاشتن؟

ـ قربونت برم با این سؤال کردن هوشیارانه‌ات. اصلاً هم پرت‌و‌پلا نیست جون دلم. اول بذار قسمت آخر سؤالت رو جواب بدم: کسی کلاه سرما (حداقل جمع کوچیک ما) نگذاشت. این ادعای اون کسانیه که دل‌شون می‌خواست سرشون کلاه بره و بهشون دروغ گفته بشه. ما گول هیچ دجالی رو نخوردیم. مثل ما هم کم نبودن.

ـ پس چرا شما افشاگری نکردین؟

ـ کردیم، گفتیم، نوشتیم، داد زدیم ... اما صدامون در اون غرش سهم‌انگیز عظیمِ نخواستن و نشنیده شدنْ گُم شد. اندیشمندان و روشن‌فکرای ما مثل بقیه جامعهمون باید تجربه گران‌بهایی رو برای شنیدنْ پشتِ‌سر می‌گذاشتن. معماریِ زیست‌بوم جامعه ما قرن‌ها دیوارهای گلی خونهها و سیاهچادرِ کوچ‌نشینها بود. جامعه ما خیلی از جرگه‌ی رشد همه‌سویه دور بود. و همین باعث می‌شد که روی‌کردهامون نحیف و لاجون باشه.

ـ چه‌جوری؟ برام جالبه، بگین چه‌جوری؟

ـ ما به‌عنوان پیش‌آهنگ خلق اسلحه به‌دست گرفتیم. تبلیغات خون‌بار بپا کردیم، ولی آخرسر شدیم لیبرالِ «دموکراسی‌خواه»! حالا بریم سرِ قسمت اول سؤالت! ما به‌طور گسترده و عمیقی نسبت به‌کسب قدرت خودباوری نداشتیم. هم به‌خاطر الگوبرداری‌هامون از آن چیزی که هرچه بود، جامعه‌ی خودمون نبود، هم به‌خاطر این‌که هنوز یاد نگرفته بودیم به‌نیرویی‌هایی گره بخوریم که توان دگرگون کردن اساس جامعه رو داشته باشن. ما با گوش و زبونِ طبقه خودمون دیالوگ می‌کردیم و سناریو می‌ساختیم و با فداکاری می‌جنگیدیم.

ـ یعنی، حواستون به‌طبقه‌ی متوسط بود. اونم کل طبقه متوسط جدید و سنتی باهم؟

ـ آره عزیز دلم. اون‌قدر درگیر خودمون بودیم که فرصتی برای سوی‌گیری عملی و پیوند با محرومان و تهیدستان جامعه را نداشتیم. اگه به‌آمار نیروهای سیاسی زندانی و کشته شده‌ها نگاه کنی، میبینی که ما تمامِ توش توان‌مون رو صرف برانگیختن کدوم بخش از جامعه کرده بودیم. انگار اول داشتیم خودمون رو پیدا میکردیم تا بعدش تاریخ جامعهمون رو بشناسیم و بسازیم. راستش همون که کاشتیم رو درو کردیم، نه بیش‌تر و نه کم‌تر.

ـ عجیبه، چطوری آخه؟ یعنی هیچکی نبود که راه و چاهِ کار رو نشون بده؟

ـ چرا بودند و میگفتند، اما نفوذ مطالبشون کم بود. یه علتش هم این بود که باید کار را از جای دیگهای پی می‌گرفتیم. این سرزمین سرشت دیگهای داشت، خلاف تصورات و باورهای ما. بعد از پنجاه سال تازه داریم کم‌کم به‌حقیقتش پی میبریم و انگار با سرعت کم‌تری هم بهش عمل می‌کنیم.

ـ پس امید چندانی به بهروزی مردم نیست؟ یا این‌که من نمیفهمم!

ـ مسئله بر سر امید و ناامیدی نیست، مسئله بر سر آگاهی تاریخی و پیوند عملی با فرودستان جامعه است. داستان امید مثل ابرهای رونده است. در فصول و اوضاع جویْ ابرها رونده‌اند. دنیای انسانی/اجتماعی ـ‌اما‌ـ مسیر پُر فرازونشیب و سراسر متلاطم و به‌هم‌آمیخته‌ای است. ما (انسان‌ها) به‌وسعت خودآگاهی تاریخی و تعهد عملیمون در حوادث سهیم، و مقهور اون می‌شیم.

ـ خب یه کم دیگه از ماجراهای خودتون بگین. کوله‌رو بدین من بیارم. تا قله شیب زیاده.

ـ باشه شیرمَردَم. داستان زندگی ما بعد از پدربزرگت ریل عوض کرد. اون موقع ما تهرون بودیم. گرچه خیلی هم جاوجُم ثابتی نداشتیم، به‌هرحال اُومدیم اصفهان. من کار می‌کردم و مادرت هم درس می‌خوند. روابط خیلی محدودی داشتیم. مدت‌ها تحت نظر بودیم. تا مادرت رفت دانشگاه. از قبلش با پدرت آشنا شده بود.

ـ آره یادمه خانوادشون با شما در رفت و آمد بودن.

ـ بابات چهار سالی مسنتر از مامانت بود.

*****

ـ سال 1325 برادر بزرگم به‌دنیا آمد و بیست‌وهفت ماه بعدش هم من به‌دنیا آمدم(1327). پدرم مهندس شرکت نفت بود و مادرم دبیر ادبیات. برادرم بعد از دیپلم به‌دانشگاه تهران رفت و در فضای دانشجویی آن روزها با چند نفر از هم‌دورهای‌های خودش در ارتباط سیاسی و بعداً نظامی قرار گرفت. یکی از این دوستانش بابا بزرگت بود که به‌خانه ما هم رفت‌وآمد داشت.

سال 48 ما با هم ازدواج کردیم. سال 51 مادرت به‌دنیا آمد. همون سال هم که برادرم در درگیری مسلحانه با ساواکیهای شاه کشته شد. سال 53 ما دستگیر شدیم. بابابزرگت رو اعدام کردن و مادرت ماند و من. سه سال بعد از زندان آزاد شدم. پدر و مادرم را به‌فاصله کمی از دست دادم.

خونه‌ی ما محل رفت و آمد بچه‌های سیاسی و مبارز بود. مامانت در سال 72 ازدواج کرد و تو 74 به‌دنیا اومدی و خواهرت در سال 77.

ما بازنده‌های عرصه‌ی سیاسی و ایدئولوژیک شدیم؛ اما برنده‌ی نسلی مثل شماها!

یادداشت‌ها

خاطرات یک دوست ـ قسمت چهل‌وچهارم

چند پاراگرافِ آخر از قسمت چهل‌وسوم

در یک برنامه تلویزیونی طراحی شده (آنطور که در روزنامه های آن دوران ضبط است 342 نفر) را بطور نشسته در یک سالنی به نمایش گذاشتند. یکنفر بیانیه ای را از روی کاغذی (چنانکه بیاد می آورم منوچهر مقدم سلیمی)خواند و اعلام «برائت» از گذشته و «سپاس از مراحم مولوکانه» در بخشودگی «جرایم» و پیشینه شان را اشاره کرد و در پایان یک صدای ضبط شده ای بروی تصویر می آمد که گویا این عده دارند میگویند «سپاس آریا مهرا».

ادامه مطلب...

خاطرات یک دوست ـ قسمت چهل‌وسوم

چند پاراگرافِ آخر از قسمت چهلم‌ودوم

ساواک برای پائین نگهداشتن آمار زندانی ها ما را به زندان عادی فرستاده بود. صلیب سرخ از طرقی پیگیر شده بود. برای همین دوباره مارا بزندان عمومی (شماره یک) برگرداند. در بار دوم بازدید صلیب سرخ در بند شش زندان شماره یک قصر بودم.

ادامه مطلب...

خاطرات یک دوست ـ قسمت چهل‌ودوم

چند پاراگرافِ آخر از قسمت چهل و یکم

درزمان نسبتا طولانی که در این بند بودم چند بار رسولی سر بازجویی که گویا ریاست بر زندانیان و نظارت بر امور و کنش هایشان را به او سپرده بودند به بازدید از بندها آمد. همه را در راهرو به صف می کردند و او در برابر برخی می ایستاد و لوقوضی می گفت و تحدیدی می کرد. فضای آن روزها بشدت متاثر از کشتارها بود و عموما کسی با او بنرمی برخورد نمی نداشت.

ادامه مطلب...

خاطرات یک دوست ـ قسمت چهل و یکم

چند پاراگرافِ آخر از قسمت چهلم

نزدیک به چهار سال آشنایی و دوستی های مان بعنوان هم زندانی از عشرت آباد تا بندهای چهار و پنج و شش زندان شماره یک قصر، گستره متنوعی از تجارب را با هم داشتیم. بدون آنکه اختلافات مان در درک و چند و چون مبارزات را در یک کلاسور مشترک ریخته باشیم، اما همواره حسی مثبت و دوستانه را بین مان برقرار کرده بودیم.

ادامه مطلب...

خاطرات یک دوست ـ قسمت چهلم

چند پاراگرافِ آخر از قسمت سی‌ونهم

زندان شماره یک قصر سال های 53-54 را در دو مسیر موازی می توانم تصویر کنم؛ یکی تلاشی که می کوشید بهر صورتی شده یک گذشته «شکسته-بسته»از تشکیلات درون زندان را«احیا» کرده و بازسازی کند. بدون آنکه به لحاظ فکری بار تازه ای داشته باشد یا به مسائل تازه طرح شده در جنبش پاسخی روشن و کارآمد بدهد. این بیشتر بیک فرمالیسم «تشکیلاتی»می مانست تا یک جریان با درون مایه ای از اندیشه، نقد، و خلاصه درس گرفتن از ضعف و قوت های جریانات طی شده. همه ی آنهایی که به نوعی هویت طلبی تشکیلاتی مبتلا شده بودند و انقلاب را نه فرآیندی استعلایی نمی دیدند بلکه؛ مسیری تعریف شده یکبار برای همیشه می پنداشتند.

ادامه مطلب...

* مبارزات کارگری در ایران:

* کتاب و داستان کوتاه:

* کارگاه هنر و ادبیات کارگری

* ترجمه:

* گروندریسه

کالاها همه پول گذرا هستند. پول، کالای ماندنی است. هر چه تقسیم کار بیشتر شود، فراوردۀ بی واسطه، خاصیت میانجی بودن خود را در مبادلات بیشتر از دست می دهد. ضرورت یک وسیلۀ عام برای مبادله، وسیله ای مستقل از تولیدات خاص منفرد، بیشتر احساس میشود. وجود پول مستلزم تصور جدائی ارزش چیزها از جوهر مادی آنهاست.

* دست نوشته های اقتصادی و فلسفی

اگر محصول کار به کارگر تعلق نداشته باشد، اگر این محصول چون نیروئی بیگانه در برابر او قد علم میکند، فقط از آن جهت است که به آدم دیگری غیر از کارگر تعلق دارد. اگر فعالیت کارگر مایه عذاب و شکنجۀ اوست، پس باید برای دیگری منبع لذت و شادمانی زندگی اش باشد. نه خدا، نه طبیعت، بلکه فقط خود آدمی است که میتواند این نیروی بیگانه بر آدمی باشد.

* سرمایه (کاپیتال)

بمحض آنکه ابزار از آلتی در دست انسان مبدل به جزئی از یک دستگاه مکانیکى، مبدل به جزئی از یک ماشین شد، مکانیزم محرک نیز شکل مستقلی یافت که از قید محدودیت‌های نیروی انسانی بکلى آزاد بود. و همین که چنین شد، یک تک ماشین، که تا اینجا مورد بررسى ما بوده است، به مرتبۀ جزئى از اجزای یک سیستم تولید ماشینى سقوط کرد.