پدربزرگ یک سوسیالیست حقیقی بود

17 آبان 1401 | بازدید: 337

پدربزرگ یک سوسیالیست حقیقی بود

نوشته: مادربزرگی از اصفهان

- قربون دستت عزیزم، واقعاً آشپزیت حرف نداره! بابا بزرگت می‌گفت که هفت جور غذا بلده که یکی از یکیش عالیتره. بعدش‌ با تخم مرغ: نیمرو؛ با آرد و تخم مرغ: خاگینه؛ با تخم مرغ (و سیب‌زمینی و سبزی و خیلی چیزهای دیگه(: چند جور کوکو؛ با قارچ و لوبیا و چیزهایی مثل این‌ها: چند جور خوراک آبپزِ من‌درآوردی می‌ذاشت جلومون. بعد از همه اینا، برای تکمیل هنرش هر کدوم رو می‌گفت با چه نونی باید خورد.

- حتماً نمک و فلفل و ادویهش هم متفاوت بود؟

- نه مادر، می‌گفت اینا قرتی بازیه؛ فقط نمک و فلفل رو می‌ذاشت سرِ سفره. می‌گفت طعمش سلف‌سرویسه.

- مامان جون، بابام دموکرات بود دیگه!

- وااای، نه، ننه جون؛ او حقیقتاً یک سوسیالیست بود، کسی رو مثلش در رعایت حق دیگری و رفتار دمکراتیک ندیدم. تعریفش از «آزادی انسان» هیچ کم وکاستی از زندگی کردنش نداشت. قربونتون برم که این‌قدر با من همدلین و از حرفام این‌جور با رغبت استقبال میکنین.

- مامان بزرگ... شما یه مادربزرگ معمولی نیستین، شما استاد ممتاز مردم‌شناسی هستین، مبارز و انقلابی هم هستین، خلاصه که خیلی جیگرین! حالا برامون از آخرین مقاله‌تون بگین. توی یکی/دوتا از سایت‌ها اومده بود. دیدمشون.

- آره مامان برامون بگین، غذا از صابر (پسر خانه‌دارِ خودم)، دِسرش هم از شما.

- مادر؛ خلاصهش توی این نوشته خواستم بگم، آزادی معنایی «تر و تازه‌تر» باید پیدا کنه که توی این خواسته‌های شما جوونها ممکنه تعمیق پیدا کنه. «آزادی واقعی با حرکت به‌طرف ایجاد مناسبات رفیقانه، طبقاتی و هم‌یاری‌کننده و بالاخره با ایجاد جامعه‌ای که در آن استثمار انسان از انسان و مالکیت خصوصی درحال ازبین باشه ممکنه و لاغیر». آخه چه‌جوری می‌شه هم نظام استثماری باشه و هم از آزادی حرف زده بشه؟

- این‌که شما می‌گین از آزادیهایی که لیبرال‌ها در قالبهایی نظریه‌پردازی و دسته‌بندی می‌کنن خیلی اون‌ورتره؟

- هُدا، چیزی که مامان ماهی می‌گه از همه‌ی مدل‌های پیاده شده «دموکراسی»های سرمایه‌داری رد می‌شه!

- عزیزای دلم، صابرم، هُدای خوشگلم، سحرم عزیزم، شکل‌های دموکراسی اروپایی، آمریکایی و آسیایی (که برجسته‌ترین و تازه‌ترین مدلش امروزه رو توی هند پیاده کردن)، هرسه‌تاتون می‌شناسین. اینا همه‌شون در یک کلام فقط فرم‌هایی برای بقای همین نظام‌ها هستن.

- ماهی جون، هند تونسته تکثر قومی و دینی رو با دموکراسیش پوشش بده!

- آره دخترم سحرِ عزیزم، این وضعیت یک جامعه «نو بورژواییه» که بهش می‌گن غول جدید اقتصادی. غولی که هنوز هم درگیری‌های خونین بین مسلمان‌ها و هندوها وجود دارد، و روزانه هم جون هزاران جوونِ مثل دسته‌ی گل رو می‌گیره. آخه عزیزم، می‌دونی که همه‌ی این به‌اصطلاح دموکراسی‌ها روی بستر اقتصادی شبیه به‌هم بنا شدن.

- منظورت مدلِ اقتصادی رقابتیِ بازار آزاده، ماهی جون؟

- درسته پسرم. روی بهره‌کشی و روی سود که خدای همه‌ی خداهاست!

- مامان ماهی، پس این «جنبش» ما چی داره که باید فرق کنه «آزادی (یا دموکراسی)خواهیش»؟

- هُدا جون، یادته دوستای دبیرت راجع به‌مدارس چی می‌گفتن؟

- آره مامان بزرگ؛ می‌گفتن محصل‌ها می‌گن «ما نمی‌خوایم هر چرندی رو بریزن توی کله‌مون. کتابهای آموزشی نباید مزخرفات ایدئولوژیک اون بالابالایی‌ها رو بکنند کتاب درسی که ما باید با زور بکنیم تو کله‌مون.»

- این حرف درسته؛ گرچه هنوز یک طرح واضح برای آینده نیست، اما یک مطالبه‌ حقیقتاً «آزادی خواهانه» و نسبتاً سوسیالیستیه که اگر روش کار بشه، می‌تونه به یه ‌خواست سوسیالیستی درست و حسابی ارتقا پیدا کنه. این بچهها می‌دونن که منافع جامعه با منافعِ طبقه حاکم چقدر فرق داره. می‌دونی که در این‌جا کمیتههای تدوین کتاب‌های درسی (مثل همه‌ی کشورهای دیگه) کاملاً دستوری عمل می‌کنن، و هر مزخرفی رو که با سیاستهای کلی نظامْ درهم‌وبرهم می‌کنن و ابائی هم از بافتن اکاذیب به‌جای حقایق ندارن. مهم اینه که برای غارت و بهره‌کشی روپوشی عاریه‌ای از دروغ بدوزن.

*****

ـ شما توی مقالهتون از مردم در برابر نامردم صحبت می‌کنین!

ـ درسته عزیزم، اگه از نگاه تاریخی ببینیم؛ معنای مردم شاملِ اون گروه‌هایی می‌شه که یک وجه مشترک دارن، و اون در حاکمیت نبودن طبقات فرودستِ جامعه است، کسانی‌که تحتِ حاکمیت نظام جهانی داخلی و سرمایه هستن. همین هم باعت می‌شه که برای همراهی و همبایی در خیزش اجتماعی یه ارزش پیدا می‌کنن.

ـ مامان ماهی، صابر اشتباه نمی‌کنه؟ یعنی به‌میزان حضور و تأثیرشون در خیزش و جنبش بستگی نداره؟

ـ هُدا جون، دخترم، مردم در برابر ضدمردم نهادی تغییرپذیرند (اصطلاحاً بهشون می‌گن آنتیتزی). ممکنه این یا اون فرد یا حتی گروه درابتدا وارد در کنش‌های اجتماعی نشن، اما دلخواهاشون اتفاقیه که تغییر رو باعث می‌شه و به‌خصوص به‌طور واضح خواهان پایان این رنج و مصیبتاند.

ـ پس نامردم چطوری مشخص می‌شن؟ فقط بودن توی حلقه حاکما؟

ـ حلقه حاکمان بخشی هستن که اداره‌کننده نظام سرمایهداری‌اند، در این ساختار اداری کسانی هم وجود دارن که از سرِ استیصال یا ناآگاهیْ منافع دستگاه محافظِ حکومت را اداره می‌کنند و با حلقه حاکمین فرق می‌کنن.

ـ عده‌ای شون هم انگلی (منظورم لمپنی) زندگی می‌کنن.

ـ درسته پسرم، این‌ها افراد بیهویت انسانی و اجتماعی هستن. البته با گسترش جنبش تکلیف بسیاری از کارکنان دولتی و نظامی رده پائین و مردد، و عناصر ناآگاهشون روشن می‌شه و خودشون رو از آلت دست و فرمانبر حاکمیت بودن در می‌یارن و در جانب همراهی و همدلی با «مردم» قرار می‌گیرن. اون‌هایی هم که در این لحظات دوران‌ساز می‌مانند و ابزار اعمال قدرت یا سرکوب حاکمیت را بازی می‌کنند، رودرروی مردم قرار می‌گیرن، ضدمردم‌اند.

یادداشت‌ها

خاطرات یک دوست ـ قسمت چهاردهم

دو پاراگرافِ آخر از قسمت سیزدهم

من بعد از زندان خیلی مورد تفقد عمه مریم قرارگرفتم. روحیهای سلحشور داشت که مکثی معنادار نیز به‌آن افزوده شده بود. دخترش هم که نامزد یکی ازدوستان هم‌رزم اسکندر بود، هم‌چون مادر در جدالهای زمانه درگیر شده بود. در دو دوره‌ای که در زندان بودم، عمه پشتوانه معنوی و روحی مادرم بود و به‌خوبی از عهده‌ی چنین وظیفه‌ای برآمده بود.

ادامه مطلب...

مصاحبه‌ی «ژورنال دانشجو» با مادر بزرگ

ـ بچه‌ها شما رو ماهی جون صدا می‌کنن؛ لطفاً خودتان را بیش‌تر معرفی کنید!

«من» یک زن هفتاد و سه سالهام، در دانشگاه مردم‌شناسی درس می‌دَم. یک دختر و دو نوه هم دارم... (خنده...)!!

ـ خب، اصلاً اهل کجا هستید؟

ـ ما اصلاً بختیاری هستیم، از ایلات هفت‌لنگ؛ اما از حدود 200 سال پیش سکنانشین بودیم و اجدادمان در اصفهان ساکن بوده‌اند.

ادامه مطلب...

دغدغه‌ی پُررنج شهریور و مهرماه

ـ صابرجون خوش اومدی مادر.

ـ ماهی جون قربونتون برم. چه بوی خوشی راه انداختین، قورمه سبزیه؟

ـ آره عزیزم؛ دیگه کارش تمومه، الآن خاموش‌اش می‌کنم. برات چای بیارم یا قهوه‌ی دِم‌کرده؟

ـ آخیی، چه حالی بکنم من امروز! قهوه، ماهی جون، قهوه! امروز مشتاق خیلی چیزا بودم، برا همین هم اومدم پیش‌تون. قهوه هم برای منِ شکمو حالی می‌ده. به‌خصوص که از دیروز گیرم نیومده.

ادامه مطلب...

خیزش، جنبش، انقلاب

ـ ماهی جون شما توی یکی از کتاب‌هاتون به‌معانی «جنبش، قیام و انقلاب» پرداختین.

ـ مامان سحر، معانی و مباحث تعریف شده تو کتاب ماهی جون خیلی بیش‌تر از این سه‌تا هستن؛ مثلاً شورش و بلوا هم هست. اما یادم نمی‌یاد از خیزش چیزی گفته باشن. درسته مامان بزرگ؟

ـ آره هدا جونم، یادش بخیر بابا بزرگتون اصرار داشت که من برَم درس بخونم و راجع به‌مباحث جامعه شناسی تحقیق کنم. این‌هم شد که من شدم اولین معلم مردم‌شناسی دانشگاه.

ادامه مطلب...

پدربزرگ یک سوسیالیست حقیقی بود

ادامه مطلب...

* مبارزات کارگری در ایران:

* کتاب و داستان کوتاه:

* کارگاه هنر و ادبیات کارگری

* ترجمه:

* گروندریسه

کالاها همه پول گذرا هستند. پول، کالای ماندنی است. هر چه تقسیم کار بیشتر شود، فراوردۀ بی واسطه، خاصیت میانجی بودن خود را در مبادلات بیشتر از دست می دهد. ضرورت یک وسیلۀ عام برای مبادله، وسیله ای مستقل از تولیدات خاص منفرد، بیشتر احساس میشود. وجود پول مستلزم تصور جدائی ارزش چیزها از جوهر مادی آنهاست.

* دست نوشته های اقتصادی و فلسفی

اگر محصول کار به کارگر تعلق نداشته باشد، اگر این محصول چون نیروئی بیگانه در برابر او قد علم میکند، فقط از آن جهت است که به آدم دیگری غیر از کارگر تعلق دارد. اگر فعالیت کارگر مایه عذاب و شکنجۀ اوست، پس باید برای دیگری منبع لذت و شادمانی زندگی اش باشد. نه خدا، نه طبیعت، بلکه فقط خود آدمی است که میتواند این نیروی بیگانه بر آدمی باشد.

* سرمایه (کاپیتال)

بمحض آنکه ابزار از آلتی در دست انسان مبدل به جزئی از یک دستگاه مکانیکى، مبدل به جزئی از یک ماشین شد، مکانیزم محرک نیز شکل مستقلی یافت که از قید محدودیت‌های نیروی انسانی بکلى آزاد بود. و همین که چنین شد، یک تک ماشین، که تا اینجا مورد بررسى ما بوده است، به مرتبۀ جزئى از اجزای یک سیستم تولید ماشینى سقوط کرد.