در دفاع از حقیقتِ پرولتاریایی ـ برعلیه ارتدکسیسم

این نوشته درباره‌ی مقوله‌ای به‌نام تحریف کاپیتال و تحریف مارکسیسم است که از زاویه یک فعال کمونیست جنبش کارگری نوشته می‌شود؛ و هیچ‌گونه ادعای آکادمیک و پرفسورمآبانه در ترجمه‌ی و تسلط به‌زبان‌های خارجی ندارد. موضوع مورد بررسی در این نوشته حول و حوش این مسئله می‌چرخد که آیا کاپیتال و مارکسیسم ـ‌به‌طورکلی‌ـ بدون این‌که به‌‌پرچم یک دولت تبدیل شود و مثلاً روایت انستیتو مارکسیستی‌ـ‌لنینیستی پیدا کند، قابل تحریف است؛ یا نه، 

تاریخ مختصرِ مبارزه طبقاتی در آفریقای جنوبی

ماندلا و حزب «کمونیست» نیروهایی برای «نوسازی» آپارتاید

«حزب کمونیست آفریقای جنوبی به«‌کنگره‌ی ملی آفریقا» پیش‌نهاد کرد تا در خدمت آن قرار بگیرد. دبیر کل حزب کمونیست به‌ماندلا توضیح می‌داد که: "نلسون، مشکل تو با ما چیست؟ ما در مقابل دشمنی واحد می‌جنگیم. هدف ما تسلط بر کنگره‌ی ملی آفریقا نیست؛ ما در بستر ناسیونالیسم  آفریقایی کار می‌کنیم". 

سازمان‌یابی طبقاتی، «پراتیک» نیابتی و قهرمان‌سازی!؟

خواننده‌ی محترم، همان‌طور که متوجه خواهی شد، این نوشته براساس تحلیل، برآوردهای احتمالی و به‌ویژه براساس بررسی منطق اشخاصی بنا شده است که به‌نوعی (مستقیم یا غیرمستقیم) درگیر اعتصاب غذای آقای عظیم‌زاده بوده‌اند. گذشته از این جنبه‌ی مسئله که می‌تواند پایه نسبتاً محکمی برای تحقیق و اندیشه باشد، لازم به‌توضیح است‌که فاکتورهایی که در ارائه‌ی این نوشته مؤثر بوده‌اند (البته در آن‌جایی که به‌فاکتور نیاز باشد)، شواهد و اخبار غیرمکتوب و آمیخته به‌شایعه، اما از منابع متعدد بوده‌ است. 

تفکیک کار مولد از کار غیرمولد گامی در راستای اتحاد طبقاتی کارگران و زحمت‌کشان

منهای بررسی دیگرباره‌ و گسترده‌تر کارمولد و غیرمولد، این نوشته ـ‌درکلیت خویش‌ـ روی مقوله (ویا به‌عبارت دقیق‌تر: روی واقعیتی به‌نام) زحمت‌کشان متمرکز شده است‌که علی‌رغم استفاده‌ی دایم چپ‌ها از آن، هیچ‌گاه نه تنها تحدید و تعریف نشده، بلکه تلاشی هم در راستا صورت نگرفته است. گذشته از کلیتِ تعریف و تحدید آن مناسبات و خاصه‌هایی که آحاد و افراد جامعه‌ای خاص را قابل توصیف به‌صفت زحمت‌کش می‌کند،

کامپیوتر در نظریۀ ارزش

ضروری است که با کار متداوم، ارزش‌افزا و مبتنی بر زحمات رفقا از جمله رفیق عباس فرد در ترجمه و تدوین نسبتاً جامع و مارکسیستی مبحث کار مولد و غیر مولد؛ و با دفاع انسانی از هر ترجمۀ موجود کاپیتال از جمله ترجمه‌های ایرج اسکندری و حسن مرتضوی؛ مباحث نوینی را به‌شیوۀ تحقیق کاپیتال مطرح نمود که در زمان نوشتن کاپیتال هنوز در عرصۀ تولید سرمایه‌داری وجود نداشتند. 

در جستجوی حقیقت - انتشار 3 نامه

حقیقت همانند رودخانه‌ای است که شنای دوباره درخویش را (همانند اولین بار) نمی‌پذیرد. دانه‌ای است که شکفته می‌شود تا میوه بدهد و میوه‌اش دانه‌ای می‌دهد تا دانه‌‌ای زیباتر برویاند. تداومِ مُردگیِ موجودیت دیروز به‌‌تب و تاب موجودیت امروز، در  گذار به‌موجودیت زیبای فرداست. پیوستار هرنسبت؛ و پیوستار پیچیده‌ترین نسبت شناخته‌ شده‌ی تاکنونی است که در نفی و رفع خویش، پرولتاریا را به‌استقراری نفی‌شونده برمی‌نشاند. گریز از لجنزار سیاست به‌‌دشت و کوه انقلاب؛ و تعهد به‌رفیق روبرو در راستای ایجاد دنیایی رفیقانه است. 

شکل‌گیری سندیکا در آفریقای جنوبی سال‌های 1908 و 1917

ویژگی صنعتی شدن آفریقای جنوبی ‌که با استخراج معادن شروع شد، در این است که دوعامل [صنعت و معدن] در پیوند متقابل قرار دارند. اولاًـ استخراج معدن که تا اواخر جنگ جهانی دوم صنعتِ قالب بود، شکاف صُلب بین نیروی‌کار را تداوم می‌بخشید. این وضعیتْ الگویی را تثبیت می‌کرد که عکس آن چیزی بود که در اروپا واقع شده بود؛ جایی که آغاز ماشینی شدن تولید، به‌حذف شکاف‌های درونی طبقه‌ی کارگر راهبر گردید.[شکافی که عمدتاً ناشی از وجود کارگر ساده و کارگر ماهر بود]. 

بُرهه‌‌های تاریخیِ راهبر به‌‌وضعیت کنونی: انقلاب جهانی یا تجدید آرایش سرمایه؟

خوش­بینی محتاطانه ما تنها با یک چشم ­انداز بلندمدت تقویت می­گردد. هرقدر هم که جنبش­های دهه ­های اخیر بی‌مانند و شگفت ­انگیز بوده باشند، اما چرخه‌ی پیروزی و شکست در خیزش برای براندازی سیستم سرمایه ­داری پدیده‌ی تازه­ای نیست. جنبش کارگری باید دوباره متشکل گردد، از شکست­ ها بیاموزد و برای شکل­های تازه‌ی سلطه‌ی سرمایه پاسخی درخور بیابد. از همان زمانِ ائتلاف «انارژه» با  بابوفیست­ ها^[*2] در انقلاب فرانسه تا سال 1848، این جنبش نوپا ناچار بود که از توطئه­ های کودتاگرانه‌ی ....

شلاق در مقابله با نوزایی در جنبش کارگری

می‌توان چنین نتیجه گرفت که قصد از شلاق زدن کارگران نه فقط سرکوب که ـ‌در واقع‌ـ له کردن آن‌هایی است که علاوه‌بر تحمل نابه‌سامانی‌های ناشی از بی‌کاریْشلاق هم می‌خورند. انگیزه‌ی این میزان از فشار، سرکوب و تحقیر نمی‌‌تواند فقط سرکوب آرایش قوای کارگری در حال حاضر باشد؛ این شکل از سرکوب و تحقیر ـ‌در واقع‌ـ می‌خواهد احتمال اعتراض فردا را نیز از هم‌اکنونْ سرکوب کند. به‌عبارت دیگر، قصد از شلاق زدن کارگران معترض، درونی کردن و رواج عنصر سرکوب و تحقیر در میان کارگرانی است که مجموعاً نیروی‌کار منطقه‌ی معینی را تشکیل می‌دهند...

ماركس و خودرهایی

ماتریالیست­ها، طبیعت را به‌منزله‌ی یک شیءِ قابل تأمل و تماشا، نگاه می‌کردند؛ آن‌ها منفعل بودند. ایده‌آلیست­ها تغییر را قبول داشتند، اما فقط آن را در قلمرو اندیشه مى‌فهمیدند. اكنون هردو نحله برپایه‌ى كار انسان و براساس عمل انقلابى گردهم می آیند. طبقه‌ی انقلابى (كارگران) محصول و تولیدكننده‌ى تاریخ­ است. براى برانداختن نظم كهن، شناخت نظم قدیم به‌یك ضرورت حیاتى تبدیل می شود. در واكنش به‌این ایده كه توده­ ها باید آموزش ببینند، ماركس فقط می­ پرسد: چه كسى به‌آموزش‌دهنده آموزش می­ دهد؟ 

«جنسیت» و «طبقات» در تاریخ مبارزات کارگری آمریکا

اگر روابط در محل کار به‌این گرایش دارد که آگاهی کارگران از شرایط عمومی‌شان را بالا ببرد، رقابت در بازار کار راه‌کارهای فردی را ترغیب می‌کند. کارگرانی که تواتنسته‌اند از طریق سازمان‌یابی برگرایش‌های شخصی‌شان فائق آیند، نباید چشم ما را روی مشکلات و سدهای واقعی ببندند؛ چراکه باید با این مشکلات و موانع روبرو، و برآن‌ها پیروز شد…زمانی کمپانی تراموا درصدد برآمد تا زنان را با حقوق کم‌تر به‌عنوان راننده استحدام کند...

رهایی، دانش و سیاست از دیدگاه مارکس

این ایده‌ی مارکس که رهایی تمام بشریت درگرو رهایی کارگران است، نباید به‌این سوءِتفاهم میدان بدهد که گویا مارکس با نیل به‌این شناخت به‌جای رهایی انسان‌ها، تنها به‌رهایی کارگران اندیشیده است. موضع‌گیری پرشور مارکس برای رهایی بردگان سیاه در آمریکا یا به‌نفع ملیت‌های ستمدیده‌ای مانند لهستانی‌ها و ایرلندی‌ها، و نیز پشتیبانی او از قیام‌های تای‌پینگ در چین و سپوی در هندوستان و همه‌ی لایه‌بندی‌های اجتماعی دیگری که هرگز نمی‌توان آن‌ها را پرولتاریا قلمداد نمود...

جغد شوم جنگ

کاری از کارگاه هنر و ادبیات کارگری: به امید این‌که طبقه‌ی کارگر همه‌ی کشورهای جهان در برگذاری جنبش اول ماه می گامی در مقابله با شکم سیری ناپذیر جنگ بردارند؛جنگی که می‌رود تا جهان را ببلعد.   

درباره‌ی «تدارک کمونیستی»

براساس ادراک ماتریالیستی‌ـ‌دیالکتیکی از این دو شکلِ بروزِ اشتراکِ ذاتیْ می‌توان چنین نتیجه گرفت‌که رابطه‌ی تدارک با مقصدی معین (که باید پیموده شود)، صرف‌نظر از مکانیزم‌های تخریب‌کننده، در واقع همان گام‌هایی است که ضمن پیمایش، مقصد را نیز تغییر می‌دهند، دورتر می‌کنند و به‌سوی تکامل می‌رانند. بنابراین، تدارک در امری معینْ چیزی جز مجموعه‌ای از فعل و انفعالات هدفمند نیست که مرحله‌ی خاصی را می‌سازد و پشتِ سر می‌گذارد تا مرحله‌ی دیگری را بیاغازد؛

کمون پاریس و قدرت کارگری

این درست است‌که درایت رهبران انقلاب اکتبر به‌لحاظ پیچیدگی و سازمان‌یافتگی با درایتِ ساده‌ و خودجوش رهبران كمون قابل مقایسه نیست؛ اما باید به‌این نکته نیز توجه داشت که: اولا- انقلاب اکتبر بدون قیام کمون ـ‌اگر شدنی بود‌ـ ناگزیرْ بسیاری از سادگی‌های کمون برشانه‌‌های آن سنگینی می‌کرد و حرکتش را به‌کُندی و چه‌بسا به‌سکون می‌کشاند؛ و دوماً‌ـ در فاصله‌ی تقریباً 50 ساله‌ی کمون پاریس و انقلاب اکتبر همه‌چیز و به‌ویژه مناسبات سرمایه و دانش مبارزه‌ی طبقاتی تحولات و پیشرفت‌های شگفتی را از سرگذرانده بودند.

اعتصاب معدنچیان انگلیس (1985-1984)

همسران، مادران و دختران معدن‌چیان نقش بسیار مهمی در طول اعتصاب بازی ‌کردند؛ و در بیش‌تر مواقع، وظایف جمع‌آوری کمک‌های مالی و هم‌چنین نیروی انسانی در آشپزخانه را به‌عهده داشتند که به‌شدت برای اجتماعات اعتصابیون گرسنه مورد نیاز بود. آن‌ها هم‌چنین مقادیر بسیار زیادی آثار ادبی تولید کردند که در مقابل حملات مطبوعات ملی، اغلبْ طبیعتی دفاعی داشت. اولین گروه از این نوع «زنان بارنسلی برعلیه تعطیلی معادن ذغال سنگ»  بود...

چگونه فمینسیم به‌[جنبش] زنان خیانت ورزید!

دلیل این‌که ستم برزنان به‌بقای خود ادامه داد، این بود که جنبش زنان در پیِ گسترش، مجبور بود که قدم را فراتر از آکسیونیسم بگذارد و به‌اجبار می‌بایست به‌ریشه‌یابی می‌پرداخت و چگونگیِ از بین بردن ستم برزنان را نیز توضیح می‌داد. جنبش زنان در این مورد ناموفق بود. استفاده از ترم «فمینیستی» که با ترم «رهایی زنان» کاربردی متفاوت داشت، افزایش یافت؛ و این نمودار عدم موفقیت در پاسخ به‌سؤال مذکور بود.

آیا مارکس هم مسلمان و «اصلاح‌طلب» بود؟

تا آن‌جاکه به‌مبحث مبارزه با مذهب و آموزشِ سازمان‌دهنده دانش مبارزه طبقاتی و خصوصاً تبادلات نقادانه ماتریالیستی دیالکتیکی با ‌کارگران و زحمت‌کشان برمی‌گردد، می‌بایست چنین ادعا کرد و نتیجه گرفت که: انکار چنین آموزش‌هائی (اعم از تولید و تبادل‌ و بازتولیدش در میان کارگران سازمان‌یافته‌ای که در پروسه خودآگاهی طبقاتی و نوعی قرار گرفته‌اند) معنائی جز انکار سازمان‌دهی کمونیستی و سوسیالیزم ـ‌به‌مثابه مرحله‌ای ضروری در گذار‌ِ به‌کمونیزم‌ـ ندارد. 

وقتی ارسطو کاپیتال میخواند

تنها به واسطه تحریف کاپیتال (تغییر شیوه ما از فهم آن، بازنویسی آن، حذف مطالب به درد نخور، تغییر مثالها و تصاویر، تغییر آمار و ارقام قدیمی به آمار و ارقام امروزی، تصویری که از ترکیب طبقه کارگر ارائه می دهد و غیره و غیره) است که کاپیتال از یک کتاب خاک گرفته شبه مذهبی بر روی میز مارکسیست های مدرسی به «یک کتاب بر روی میز هر کارگری» مبدل میشود. بدین تعریف رفیق عباس فرد امروز مشغول هیچ کار جدیدی نیست. وی (تا جائی که من مطلعم) در حداقل 40 سال گذشته به طور دائم مشغول به تحریف کاپیتال بوده است 

انگلس: نظریه‌پرداز انقلاب و نظریه‌پرداز جنگ

 تنها جنگى كه براى پروس‌ـ‌آلمان باقى مى‌ماند يك جنگ جهانى خواهد بود، يك جنگ جهانى كه گستره و خشونتِ آن تاكنون تصور نشده است. هشت تا ده ميليون سرباز روبروى هم قرار مى‌گيرند و در جريان جنگ اروپا را شدیدتر از حمله‌ی ملخ‌ها [به‌مزارع]، ویران خواهند کرد. ویران‌گریِ جنگ‌هاى سی‌ ساله در ‌نبردهاى سه تا چهار ساله فشرده مى‌شوند و سراسر قاره اروپا را فرامى‌گيرند؛ قحطى، بيمارى و سقوط همگانی در دام بربريت که گریبان ارتشی‌ها و مردم را می‌گیرد، آستانه‌ی بیچارگی حاد و عمومی است...

اعتماد کارگران رایگان به‌دست نمی‌آید

اگر بهمن شفیق برادر بزرگم بود، التماسش می‌کردم که این‌چنین حاصل یک ‌دهه زحماتش را تخریب نکند. اما تاسف این‌جاست که بهمن شفیق برادر من نیست، بلکه فعلا یک مارکسیست تمام‌عیار با مدرک رسمی است‌که خودرا کاندیدای بی‌چون و چرای رهبریت انقلاب سوسیالیستی خاورمیانه و شرق اوکراین نیز می‌داند، بدون این‌که در گرمای خاورمیانه یا سرمای شرق اوکراین حتی یک ساعت نیروی‌کارش را فروخته باشد و ضمناً امثال مرا هم بیش از این حرف‌ها غیرخاورمیانه‌ای می‌داند که به‌حرف‌شان توجهی کند.

درباره‌ی اصول ماتریالیسم دیالکتیک

مبارزه‌ی ایدئولوژیک اولین گام تاکتیکی پرولتاریا برای رهایی همه‌ی انسان‌ها و برای وسعت بخشیدن به‌طبیعت انسان است که اینک چون گل کوچکی در مرداب سیاه و بیگانه ـ‌اما‌ـ بی‌کران هستی است. گل را بپرورانیم، رشد دهیم و سراسر هستی را گل‌باران کنیم؛ و البته نگذاریم که یک گل هم پژمرده شود. ممکن است‌که این راهی بی‌نهایت دور باشد، اما هرراهی به‌گام‌ها طی می‌شود. نباید دوری مقصد دلسردمان کند. گام اول را با صلابت برداریم.

نامه‌ی سرگشاده

من به عنوان یکی از اعضای محفل رفاقت کارگری مصرانه و به‌طور قاطع از عباس فرد می‌خواهم که پایش را از این بازی زشت کنار بکشد و به آن ادامه ندهد. اگر موضوع قابل نقدی در شیوه‌ها، دریافت‌ها و عمل‌کرد سایت امید یا تدارک کمونیستی وجود دارد که البته هم دارد، باید آن را به صورت طبقاتی، تئوریک و با دست بردن به ریشه‌ها بیان کرد تا پیمودن همین مسیرِ نقد، خود گامی آموزنده برای طبقه‌ی کارگر باشد. 

دفاعی از خویشتن

یکی از ناروایی‌هایی که بهمن شفیق نسبت به‌عباس فرد روا داشت و او نیز به‌واسطه‌ی موجودیت طبقاتی یداله خسروشاهی و بعضی رسایی‌های بهمن به‌آن تن داد، همین آشنایی و ارتباط با امیر پیام بود که خوشبختانه گسست و مزاحمت برطرف گردید و اینک به‌مرحله‌ی باج‌خواهی‌ـ‌‌کرنش هم رسیده است. با همه‌ی این احوال، امیر پیام خودرا در مقام نماینده‌ی چپ ترانس‌آتلانتیکی جا می‌زند تا شاید در این زمینه به‌عنوان نماینده پذیرفته شود و دو ریال اعتبار سیاسیِ غرب‌گرایانه به‌دست بیاورد.

شورای کارگران و انقلاب

مبارزه برای کسب قدرت و اقتدار دولتی هدف اصلی انقلاب است. حیات پنجاه روزه‌ی «شورا» و پایان خونین آن نشان داد که روسیه‌ شهر‌نشین پایه بسیار ناتوانی برای چنین مبارزه‌ای است، و حتی در محدوده‌ی انقلاب شهری نیز یک سازمان محلی نمی‌تواند بدنه‌ی مرکزی رهبری انقلاب باشد. پرولتاریا برای تحقق یک وظیفه‌ی ملی، سازمانی در ابعاد ملی نیاز دارد. گرچه شورای پتروگراد یک سازمان محلی بود، اما نیاز به‌وجود ‌یک سازمان مرکزی چنان شدید بود که «شورا» اجباراً رهبری در ابعاد ملی را به‌عهده گرفت. 

بهمن شفیق و چند نکته درباره‌ی دو مسئله‌ی مربوط به‌هم

منادیانِ مقوله‌ی «مزد و حقوق‌بگیران»، ضمن این‌که خودرا مارکسیست‌ می‌دانند، به‌بهانه‌ی «وحدت»، در اتحاد طبقاتی کارگران انشقاق ایجاد می‌کنند و تخم توهم دربین آن‌ها می‌پاشند. این منادیان، شغل معلمی و رده‌های گوناگون معلم‌ها و کارکنان دارو و درمان را که کمیت نسبتاً گسترده‌ای را دربرمی‌گیرد، پیش می‌کشند تا قضات، کارمندان، ژورنالیست‌ها، کارکنان پلیس،... و به‌طورکلی خیل بسیار وسیع کارگزاران رنگارنگ نظام سرمایه‌داری را بنا به‌انتزاع در شکلِ درآمد و حذف رابطه‌ی ویژه‌‌ی آن‌ها با تولید اجتماعی، کارگر معنی کنند. 

تروتسکی و شوراهای کارگری

سندیكاها، یعنی سازمان‌های توده‌ای طبقه کارگر در مراحل طبیعی و آغازین (ویا به‌طورکلی به‌مثابه‌ی نخستین کنش جمعی در) مبارزه‌ی طبقاتی، كه دستور  كارشان مبارزه برای بهبود شرایط زندگی و مبارزه برای دستمزد مناسبت‌تر برای نیروی‌كار است، حتی هنگامی كه اعلام می‌كنند كه در حوزه‌ای خاص قصد كمك به‌مبارزه‌ی مجموعه‌ی پرولتاریا برای سرنگونی سیستم سرمایه‌داری را دارند، به‌استثنای مواردی خاص (كه می‌توانند طبقه‌ی كارگر را متحد و یک‌پارچه نمایند)، در این امر (یعنی: در امر سرنگونی سیستم سرمایه‌داری) به‌موفقیت چندانی دست نمی‌یابند... 

انتقادی برخویشتن

به‌نظر من انتقاد همواره عملی است؛ چراکه انتقادِ نظری بیش‌تر به‌اقرار و توبه‌ی مذهبی شباهت دارد تا حقیقتاً بخواهد با جدا کردن سره از ناسره یک امر نادرست را به‌امری درست تبدیل کند. با وجود این، پراتیک انتقادی بدون طرح کلیِ آن‌چه باید بازسازی، اصلاح ویا درست شود، اگر نه غیرممکن، اما بُرد بسیار محدودی خواهد داشت. بنابراین، این نوشته به‌عنوان مقدمه‌ای برای انتشار مجدد سخن‌رانی عباس فرد که متن اصلی آن پس از این مقدمه می‌آید، در کلیت خویش مقدمه‌ای بر آن‌کارهایی است‌که در آینده باید انجام شود که هنوز نشده است.