در فراداشت صدوسی و یکمین سال درگذشت کارل مارکس

مارکسیسم، پرچم شورش بشریت تحت استثمار و ستم علیه نظام ازخودبیگانه و ضدانسانی سرمایه‌داری است. مارکسیسم، بازتاب آگاهانه‌ی موجودیت نظام کنونی در جنبش برای سوسیالیسم است... در فراز و نشیب تکامل تاریخی مارکسیسم، جریانات استالینیستی، مائویستی و ارتدوکس‌های  سوسیال دموکرات و نظایر آنْ پدیدار شدند که نه تنها عمل‌کردشان بر سوسیالیسم مارکسی استوار نبود، بلکه برعکس با تغییر انقلابی‌ـ‌پرولتاریایی سرمایه‌داری به‌سوسیالیسم نیز هیچ‌گونه پیوندی نداشتند.

کارگران روسیه و حزب بلشویکِ در قدرت

هدف از ترجمه و انتشار این مقاله و هم‌چنین ترجمه‌ کتاب The Russian Revolution in Retreat, 1920-24 اساساً تحقیقاتی و پراتیک است. بنابراین، هم‌چنان‌که ما ـ‌خود‌ـ چنین نکرده‌ایم، از خواننده‌ی این مقاله نیز نمی‌خواهیم که همه‌ ویا حتی بحشی از نظرات و قضاوت‌های سیمون پیرانی در باره‌ی انقلاب اکتبر را بپذیرد. اما نمی‌توان خود را مارکسیست و فعال کمونیستِ جنبش کارگری نامید؛ و در کنار دیگر فعالیت‌های لازم، به‌ضرورت بازبینیِ انقلاب اکتبر ـ‌نیز‌ـ نپرداخت. 

۸ مارس برآمده از یک آرمان طبقاتی یا آیین فراطبقاتی

توضیح نویسنده:

این مقاله‌ی ویرایش دیگری از مقاله‌ای است‌که برای اولین‌بار در نشریه «جنس دوم»، در اسنفد 1379 منتشر شد. آن‌چه در «جنس دوم» چاپ شد،  در واقع خلاصه‌ی مقاله‌ی جامع‌تری بود که در خردادماه 1380 (ژوئن 2001) در گاهنامه‌ی کمون، شماره‌ی 20، به‌چاپ رسید. انتشار ویرایش دیگری از این مقاله را به‌این دلیل لازم دیدم که جنبش کارگری، علی‌رغم تحولات کمّی، هنوز به‌تغییرات جدی و قابل توصیف به‌تغییرات کیفی دست نیافته است؛

«فروشنده»ی اصغر فرهادی برعلیه «مرگ فروشنده»ی آرتور میلر

آیا آدمی مثل فرهادی که خیلی‌ها می‌گویند به‌جزییات توجه ویژ‌ه‌ای دارد و همین فیلم «فروشنده» هم مملو از جزئیات سرگرم‌کننده است، این پیرمرد را (که به‌لحاظ طبقاتی جزیی از زحمت‌کشان متحد طبقه‌ی کارگرِ فروشنده‌ی نیروی‌کار و تولیدکننده‌ی ارزش اضافی است) تصادفی انتخاب کرده تا کنش و واکنش‌های زنِ مورد تجاوزی از طبقه‌ی متوسط در جامعه‌ای مردسالار و سنتی را نشان بدهد؟

در تدارک دروغ (قسمت دوم)

ادبیات چپ، کلامی گیرا و خواندنی نیست. مانند زنجیره‌ای است حیران و نابهنجار از واژگانی که از شانۀ هم با سماجت آویزان شده‌اند و هر کدام با واژۀ پیشین سر دعوا دارند. نوشته‌هائی که گویا دچار قولنج روده‌اند و در هر جمله‌ای که فرومی‌رود، در جستجوی نبات‌اند و چون برمی‌آید، در تکان‌های ممات؛ و با استیصال در جستجوی داروی روان‌کننده، جعبۀ داروی لغت‌نامۀ فارسی را زیر و رو می‌کنند. 

سه مقاله درباره‌ی هنر، از تروتسکی

دریافت مارکسیستی ما از وابستگی‌های عینی و اجتماعی هنر و سرشت هدفمند و اجتماعی آن بدین معنی نیست که ما ـ‌به‌زبان سیاسی- می‌کوشیم هنر را به‌کمک فرمان‌ها و دستورالعمل‌هایمان هدایت کنیم. برای ما به‌هیچ‌وجه تنها آن هنری نو یا انقلابی نیست که درباره‌ی کارگران سخن بگوید، بسی جاهلانه است اگر گمان رود که ما از شاعران می‌خواهیم که حتماً یک دودکش کارخانه یا قیام علیه سرمایه را توصیف کنند. روشن است که هنر نو از نظر ارگانیک در مرحله‌ای نیست که بتواند مبارزه‌ی پرولتاریا را در مرکز توجه قرار دهد.

نقد مفهوم سوسیال دمو کراتیک از پناهندگی، مهاجرت و سازمان‌یابی طبقاتی

خروج یک شخص از ایران به‌قصد پناهندگی، بدین‌معنی است که وی از روابط و مناسباتی که به‌او هویت داده و شخصیت بخشیده‌اند، منفک می‌گردد؛ بدین ترتیب او خود، خویشتن را از حقیقت اجتماعی‌اش جدا کرده و به‌ذات انسانی‌اش مکانیزم تخریب‌کننده وارد می‌کند. بنابراین، تنها چیزی که از متقاضی پناهندگی در اروپا باقی می‌ماند (منهای وجوه زیستی‌اش) خاطرات و آگاهی اجتماعی اوست که می‌بایست دوباره طراحی و پیکرتراشی شود؛ اما او در این‌جا با دستگاه تزویرِ سازماندهی‌شده مواجه می‌گردد و چاره‌ای جز تزویر ندارد. 

در تدارک دروغ

در لغت‌نامه دهخدا، واژۀ دروغ به‌معنای «سخن ناراست، قول ناحق و خلاف حقیقت» تعریف شده است.

اطلاعیه «آغاز کار سایت تدارک»، منتشر شده در تاریخ 3 دی 1395 (23 دسامبر 2016) در سایت‌های امید و تدارک (در اینجا لینک نمی‌شود) به‌احتمال قریب به‌یقین و با تکیه بر شناخت نسبتاً جامعی که ما از ادبیات سایت امید داریم، توسط بهمن شفیق نوشته شده است. 

قیام دانش‌جویی‌ـ‌دانش‌آموزی سووتو در سال 1976

جوانان در جریان مبارزات سال‌های 77-1976 پی‌بردند که غرور خشم‌آلود، و عزم و اراده‌ی غیرقابل انعطافی که جنبش «آگاهی سیاه‌پوست‌ها» به‌آن‌ها القا کرده بود، برای سرنگونی رژیم به‌دست خود آن‌ها کافی نیست. جوانان با رویارویی با قدرت مرگ‌بار دولت و نظام سرمایه‌داری که دولت مدافع آن نظام است، دریافتند که خشم آن‌ها به‌موتورهای پیستونی جنبشِ کارگری در تولید نیاز دارد تا بتوانند مبارزه‌ی خود را براساس نیرویی مادی و قدرتمند متمرکز کنند. 

آخرین آواز ققنوس

ناخدا سعد نهری در حالیکه موها و صورت و چشمان مشتاق صالحه را عاشقانه غرق بوسه می‌کرد تا گرمای بهاری لب‌های صالحه، به‌‌زمستان‌های سرد قلبش پایان دهد و یخ‌های افسردۀ سینه‌اش را آب کند... تا در گهوارۀ الطاف بی‌دریغ مادر طبیعت که باران محبت را از آسمان می‌گیرد و آنرا در خاک زمین می‌پرورد؛ طبیعتی انسانی، انسانیت طبیعی وی را از افسردگی و پژمردگی به‌در آورد، گفت: این هسته‌ای که هفت ستارۀ آسمان را گرد هم آورده، نامش «اورسا مینوریس» است...

انتخابات بورژوایی و نقش ترامپ در آینده‌ی جهان

از هرجهت که نگاه کنیم، با این واقعیت مواجه می‌شویم ‌که موضوع انتخابات چیزی جز ترفندی سیستماتیک، ذاتی، همه‌جانبه و طبعاً مداوم؛ اما به‌لحاظ وقوع، پریودیک و توطئه‌گونه برای بقای بورژوازی نیست. به‌بیان دیگر، موضوع انتخابات حقه‌بازی سیاسی است؛ و موضوع این حقه‌بازیِ انتخاباتی در مقابل توده‌های مردم (و به‌ویژه در مقابل مردم کارگر و زحمت‌کش) چیزی جز فریبِ ایدئولوژیک آن‌ها نیست،

کوبا ـ مشاهده‌ای از درون

درباره‌ی این گفتگوی مکتوب: نوشته‌ی حاضر متن ویرایش شده‌ی گفتگویی است‌که عباس فرد و سارا طاهری در باره‌ی مشاهدات سارا در ‌کوبا باهم داشته‌اند. بدین‌ترتیب که گفتگو ابتدا توسط پویان ضبط گردیده، بعد توسط عباس و پویان مکتوب شده، و بالاخره این متنِ مکتوب توسط عباس فرد ویرایش، و نهایتاً توسط سارا طاهری کنترل، اصلاح و تکمیل شده است. تصاویری که رفیق سارا از کوبا می‌پردازد، اساساً روی جنبه‌های مثبت این جامعه، این مردم و این مدیریت اجتماعی متمرکز شده است. 

آیا دونالد ترامپ آخرین پاانداز سرمایه‌داری انتخاباتی آمریکاست؟

آیا نام دونالد ترامپ به‌گونه‌ای دیگر به‌کتاب‌های تاریخی وارد می‌شود: به‌عنوان آخرین رئیس جمهوری که از پسِ نمایش انتخاباتاتی به‌اصطلاح آزاد برگزیده شد؟ گرچه وقوع چنین رویدادی بعید می‌نماید؛ ...به‌هرروی، آن‌چه قطعیت دارد، گسترش جنگ‌های منطقه‌ای است؛ که به‌نوبه‌خود عصیان درونی و سرکوب را افزایش می‌دهد. نتیجه این‌که در آینده‌ی نزدیک شاهد بربریت و توحش بورژوایی بیش‌تر و خصوصاً از نوع آمریکایی آن (در درون و بیرون آمریکا) خواهیم بود. 

کارگران جهان بروید فعال کارگری شوید!!!

بگذارید خلاصه کنم. همه این‌ها را نوشتم تا بگویم که عیال و فرزندانم مدام بابت باجناقم و خانواده‌اش به‌من سرکوفت می‌زنند. چند روز پیش بود که دختر کوچکم یکباره برگشت و از من پرسید: بابایی تو چرا خودت از خودت دفاع نمی‌کنی؟!!! جوابی نداشتم. عیالم هم مدام راه می‌رود و می‌گوید: توی بی‌عرضه هم اگه فعال کارگری شده بودی الان هشتمون گرو نهمون نبود، یه نیگا به‌علیرضا بکن!!! برای عیالم هم جوابی ندارم. یا بهتر است بگویم فعلا جوابی ندارم!!

و اما قصه‌گوی دروغ‌پرداز!؟

خالد در رمان همسایه‌ها که حدوداً 16 سال دارد و هم‌سن و سال «رفیق» علی در «هسته‌ی تلخ» است، با بلور خانم (زنِ امان آقای قهوه‌چی که نزد او مشغول به‌کار است) اولین رابطه‌ی جنسی زندگی‌اش را تجربه می‌کند. این رابطه‌ که در بیداری و نه در خواب واقع می‌شود، به‌لحاظ بعضی از جنبه‌های خیال‌پردازانه و انتزاعی به‌خواب «رفیق» علی و فریده شباهت دارد. تفاوت در این است‌که خالد از این تجربه گذر می‌کند تا به‌عرصه‌ی مبارزه‌ی سیاسی و طبقاتی وارد شود؛ اما «رفیق» علی...

مبارزه‌ی طبقاتی در آفریقای جنوبی - از جنگ جهانی دوم تا اوسط دهه‌ی 1970

همان‌طور که تجارب گوناگون نشان داده است، طبقه‌ی کارگر به‌سادگی می‌تواند از مبارزه‌ی اقتصادی به‌مبارزه سیاسی و بالعکس تغییر مسیر دهد. اما مقدم بر ‌هرچیز نباید فراموش کنیم که این اعتصابات نیز سیاسی بودند. درواقع، از پس خواسته‌های اقتصادی طبقه کارگر آفریقای جنوبی، آگاهی سیاسی آن‌ها نیز رشد کرد... 

والتر بنیامین و تروتسكى

حقیقت این است‌که در زمانه‌ی کنونی وقوع فاجعه نه تنها پیوسته است، بلکه استمرازی روزانه نیز دارد. فاجعه در زمانه‌ی تروتسکی و بنیامین، و حتی بسیار پیش از جنگ دوم جهانی، در یک انباشت طولانیْ به‌طور ناگهانی و انفجارآسا تبارز پیدا می‌کرد؛ اما امروز فاجعه روزانه و هرروز در بعد و عمق بیش‌تری واقع می‌شود. وقوع فاجعه‌ی ‌«بزرگ» یا نهایی ـ‌حتی اگر بعید هم به‌نظر نرسدـ اما به‌طور روزافزونی به‌تعویق می‌افتد ....

اوضاعِ بوقلمونی و دبیرکل

شما، دبیرکلِ معلمانِ ایران هستید؟! که با قبری عکس می‌گیرید که از سلسله‌ای به‌جای مانده که در آن سلسله، حداقل، دانش و سواد، انحصاریِ نجیب زاده‌گان بوده است؟ از ثروت‌های مادی دیگر صحبتی نکنیم، اما نکند که شما نیز از آن قِسم آدم‌ها هستید که فکر می‌کنند تختِ جمشید و سنگ‌های غول پیکرش را رُبات‌ها ساخته‌اند و نه برده‌گان! یا مثلاً کوروش و داریوش و فلان سلطان با برده‌گان چای می‌خورده‌اند و تخته‌نرد بازی می‌کرده‌اند؟! 

درباره ی چیستی، چگونگی و مفهوم مکان

حال یک مثال اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهیم: چه‌بسا اتفاق می‌افتد که فردی مشاهده‌گر در یک ساختار اجتماعی، سلسله‌مراتب آن ساختار را نسبت به‌مشاهدات خود تعیین کند؛ این تعیین می‌تواند حقیقیِ عینی یا حقیقیِ ذهنی باشد. نباید فراموش کرد که در هردوصورت، ذهن و برابرایستایش (یعنی: واقع خارج از ذهن) سازنده‌ی حقیقت‌اند. 

.بررسی نظریه انقلاب مداوم

 تجارب ساده‌ی مبارزاتی نشان می‌دهد تاآن‌جایی که کارگر برعلیه خریدار نیروی کار خود مبارزه می‌کند، امکان سازمان‌یابی کمونیستی و پرولتاریایی نیز (گاه کم‌تر و گاه بیش‌تر) وجود دارد. حتی فراتر از این، تاریخ مبارزات کارگری نشان از این دارد که دست‌آوردهای کارگری در موارد نه چندان معدود زیر فشار آن ضرب‌آهنگی از مبارزه شکل گرفته‌ که با پتانسیل پرولتاریایی و کمونیستی سازمان یافته است.

یک نگاه سوسیالیستی به‌سرزمینی زیر شلاق آپارتاید سرمایه

یک توضیح مقدماتی:

 نوشته‌ی حاضر حاصل گفتگوی عباس فرد با سارا طاهری درباره‌ی مشاهدات و دریافت‌های او از آفریقای جنوبی است. زمینه‌ی این مصاحبه نیز سفر رفیق سارا به‌آفریقای جنوبی و مطالعات او در رابطه با این سرزمین است. این گفتگو ابتدا توسط شمیلا دوست مهربانمان به‌شکل تایپ شده درآمد؛ و سپس، توسط عباس فرد ویرایش گردید. و سرانجام، متن ویرایش شده توسط عباس فرد ـ‌نیز‌ـ چندین‌بار توسط سارا طاهری مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفت. 

ماركسیست‌ها و مذهب‌ ـ دیروز و امروز

ماركسیسم‌ كلاسیك‌ سركوب‌ مذهب‌ را به‌عنوان‌ پیش‌شرط‌ لازم‌ رهایی‌ اجتماعی‌ مطرح‌ نمی‌كرد (اظهارات‌ ماركس‌ جوان‌ گواهی‌ براین‌ است‌: برای‌ غلبه‌ بر توهمات‌، نخست‌ ضروری‌ است‌ به«شرایطی‌ كه‌ توهمات‌ را می‌سازند» پایان‌ داده‌ شود). درهرحال‌ ـ‌هم‌چنان‌که‌ در باره‌ی دولت هم‌ می‌توان‌ گفت‌ـ مسئله‌ نه‌ برچیدن‌ مذهب‌ كه‌ ایجاد شرایطی‌ برای‌ انقراض‌ آن‌ است‌.

تروریسم به‌اصطلاح نوین[!]

 در خدمت جنگ‌های امپرالیستی، برعلیه مبارزه‌ی طبقاتی کارگران و زحمت‌کشان

  از این مقاله‌ی نسبتاً کوتاه می‌توان دو نتیجه گرفت که نویسنده نگرفته است. یکی از این دو نتیجه‌گیری عمدتاً تحلیلی و دیگری عمدتاً عملی است. نتیجه‌ی عمدتاً تحلیلی از این قرار است که: اولاً‌ـ تروریسم «نوین» یکی از شاخه‌های نسبتاً با اهمیتِ کسب و کار بورژوازی امروز است؛

در دفاع از حقیقتِ پرولتاریایی ـ برعلیه ارتدکسیسم

این نوشته درباره‌ی مقوله‌ای به‌نام تحریف کاپیتال و تحریف مارکسیسم است که از زاویه یک فعال کمونیست جنبش کارگری نوشته می‌شود؛ و هیچ‌گونه ادعای آکادمیک و پرفسورمآبانه در ترجمه‌ی و تسلط به‌زبان‌های خارجی ندارد. موضوع مورد بررسی در این نوشته حول و حوش این مسئله می‌چرخد که آیا کاپیتال و مارکسیسم ـ‌به‌طورکلی‌ـ بدون این‌که به‌‌پرچم یک دولت تبدیل شود و مثلاً روایت انستیتو مارکسیستی‌ـ‌لنینیستی پیدا کند، قابل تحریف است؛ یا نه، 

تاریخ مختصرِ مبارزه طبقاتی در آفریقای جنوبی

ماندلا و حزب «کمونیست» نیروهایی برای «نوسازی» آپارتاید

«حزب کمونیست آفریقای جنوبی به«‌کنگره‌ی ملی آفریقا» پیش‌نهاد کرد تا در خدمت آن قرار بگیرد. دبیر کل حزب کمونیست به‌ماندلا توضیح می‌داد که: "نلسون، مشکل تو با ما چیست؟ ما در مقابل دشمنی واحد می‌جنگیم. هدف ما تسلط بر کنگره‌ی ملی آفریقا نیست؛ ما در بستر ناسیونالیسم  آفریقایی کار می‌کنیم". 

سازمان‌یابی طبقاتی، «پراتیک» نیابتی و قهرمان‌سازی!؟

خواننده‌ی محترم، همان‌طور که متوجه خواهی شد، این نوشته براساس تحلیل، برآوردهای احتمالی و به‌ویژه براساس بررسی منطق اشخاصی بنا شده است که به‌نوعی (مستقیم یا غیرمستقیم) درگیر اعتصاب غذای آقای عظیم‌زاده بوده‌اند. گذشته از این جنبه‌ی مسئله که می‌تواند پایه نسبتاً محکمی برای تحقیق و اندیشه باشد، لازم به‌توضیح است‌که فاکتورهایی که در ارائه‌ی این نوشته مؤثر بوده‌اند (البته در آن‌جایی که به‌فاکتور نیاز باشد)، شواهد و اخبار غیرمکتوب و آمیخته به‌شایعه، اما از منابع متعدد بوده‌ است. 

تفکیک کار مولد از کار غیرمولد گامی در راستای اتحاد طبقاتی کارگران و زحمت‌کشان

منهای بررسی دیگرباره‌ و گسترده‌تر کارمولد و غیرمولد، این نوشته ـ‌درکلیت خویش‌ـ روی مقوله (ویا به‌عبارت دقیق‌تر: روی واقعیتی به‌نام) زحمت‌کشان متمرکز شده است‌که علی‌رغم استفاده‌ی دایم چپ‌ها از آن، هیچ‌گاه نه تنها تحدید و تعریف نشده، بلکه تلاشی هم در راستا صورت نگرفته است. گذشته از کلیتِ تعریف و تحدید آن مناسبات و خاصه‌هایی که آحاد و افراد جامعه‌ای خاص را قابل توصیف به‌صفت زحمت‌کش می‌کند،

کامپیوتر در نظریۀ ارزش

ضروری است که با کار متداوم، ارزش‌افزا و مبتنی بر زحمات رفقا از جمله رفیق عباس فرد در ترجمه و تدوین نسبتاً جامع و مارکسیستی مبحث کار مولد و غیر مولد؛ و با دفاع انسانی از هر ترجمۀ موجود کاپیتال از جمله ترجمه‌های ایرج اسکندری و حسن مرتضوی؛ مباحث نوینی را به‌شیوۀ تحقیق کاپیتال مطرح نمود که در زمان نوشتن کاپیتال هنوز در عرصۀ تولید سرمایه‌داری وجود نداشتند.