تردستی و تاریخ، در نقد محمدرضا سوداگر و سید جواد طباطبایی

خواندن تاریخ، ساختن تاریخ است. این گزاره از دو جهت در این‌جا برای ما حائز اهمیت و ضرورت است. نخست این‌که خوانش تاریخی را از تاریخ جدا نمی‌کند و قائل ‌شدنِ شأنی بی‌طرف، علمی، فارغ از ارزش‌گذاری و بیرون از آن‌چه می‌خواند را منتفی می‌کند. به‌این معنی که همۀ مفاهیم، تحلیل‌ها و رویکردهای تاریخی را به‌همان میزان تاریخی می‌داند که اسناد، گزارش‌ها و مدارک و تبعاً به‌همان میزان که وقایع و اتفاقات را. در همین‌راستا آن‌کس که تاریخ را بلند و رسا می‌خواند و می‌سازد...

قرائت گرامشی

ناشناسی نویسنده، که او به عنوان یک قاعده برای روزنامه ‏نگاری خوب پذیرفته بود (همه می‏ دانند که بخش اعظم مقالاتش بدون امضاء منتشر می‏ شدند)، بخشاً مشکلات غیر قابل رفعی در رابطه با جدا کردن مقالاتی که شخصاً توسط او نوشته شده ‏اند از مقالات همکارانش خلق کرده ‏است. این بقایای عدم اطمینان مهم ترین تفاوت را با دفاتر [زندان] که دستخط در آنان کیستی نویسنده‏ را روشن می‏ کند، تشکیل نمی دهند.

بیژن هیرمن‌پور (مرد همه‌ی فصول) درگذشت

گرچه بیژن یکی از بنیان‌گذاران سازمان چریک‌ها فدایی خلق به‌حساب می‌آید، و حتی کتاب «مبارزه‌ی مسلحانه هم تاکتیک، هم استراتژی» را به‌طور گروهی و با مسئولیت مسعود احمدزاده نوشته‌اند؛ اما هیچ‌وقت نه تنها از هیچ‌یک از پاره‌‌گروه‌های مدعی میراث‌داری سازمان چریک‌های فدایی خلق جانب‌داری نکرد، بلکه این موضع را در مورد همه‌ی دیگر گروه‌های سیاسی نیز ملحوظ نظر داشت.

روایتی از یک اعتصاب

این شرکتی بود اصطلاحاً خانوادگی که منهای روابط به‌شدت پدرسالارانه و سختی که در این نوع شرکت‌ها حاکم بود و هم‌چنان نیز هست، به‌عنوان حربه‌ای برای دور زدن قانون تبعیت از حداقل دستمزد از آن استفاده می‌شود؛ حداقل دستمزدی که به‌واسطه‌ی مبارزه‌ای طولانی و پرتاوان به‌دست آمده است. جز این چیز زیادی از چند و چون مالیاتی این‌ شرکت‌ها نمی‌دانم.

شاعر و انقلاب

حکومت این چنین بود كه توانست محافظه‌كاران را با وجود مخالفت شدیدشان با رهبری انقلابی به‌دنبال خویش بكشاند و اعترافات وحشت‌ناكی از آن‌ها بگیرد. عناصر رادیكال بلشویك ـ‌اما‌ـ در یك بن‌بست اسیر شده بودند. از نظر روانی برای آن‌ها مبارزه با این كلیسا به‌همان اندازه دشوار بود كه خدمت به‌آن. این همان انگیزه‌ی خودكشی‌های پرغوغای جمعی در جریان محاكمات استالینیستی سال‌های 38-1936 است. خودكشی مایاكوفسكی در سال 1930 را باید به‌عنوان پیش‌درآمدِ این درامِ غم‌انگیز ارزیابی كرد.

درباره‌ی‌ تغییر- قسمت نخست

درباره‌ی نکته اول: یعنی مناسبات شئِ جای‌گزین و شئِ اول باید تصریح کرد که اصولاً مناسبات جای‌گزینی چیزی جز ذات توسطیه یا ربط ذاتی نیست؛ البته وجود ربط الزاماً معنای جای‌گزینی نداشته و ندارد، بلکه این جای‌گزینی است‌که با ربط بین شئِ اول و شئِ جای‌گزین مفهوم می‌گردد. خلاصه آن‌که هرجای‌گزینی متضمن ربط است، لکن هرربطی متضمن جای‌گزینی نیست. فرض کنیم که یک ساختمان ملکولی یا ساختاری اجتماعی را در برابر خود داریم.

دختران مصلوب خیابان انقلاب

پیش از آنکه در اوایل سده‌ی بیستم انیشتین مدعی شود نور از ذراتی تشکیل شده که امروز فوتون می‌نامیم‌شان، تصور فیزیک‌دانان بر آن بود که نور نوعی موج است. ادعای انیشتین بر وجود ذرات کوانتومی که نور را تشکیل می‌دهند حرفی غریب بود. این ذرات قابل مشاهده نیستند و همین کار را برای او دشوار می‌کرد. اما این که هیچ کس نمی‌تواند ذرات کوانتومی را ببیند انیشتین را نگران نمی‌کرد.

چند مصاحبه با زنان طبقه کارگر در غرب لندن قسمت دوم

چندی پیش کاری به‌عنوان نظافت‌چی در هتل گرین‌فورد Greenford پیدا کردم. 40 دقیقه زمان برای تمیز کردن توالت‌ها و توالت معلولین داشتم و ساعتی 7.60 پوند نیز مُزد می‌دادند. و البته کار نیز در شیفت‌های شب انجام می‌شد. فضای بزرگی بود که تنها دونفره باید آن را نظافت می‌کردیم. کار من هر شب تمیز کردن خون و مدفوع مشتری‌ها بود. یک بار به‌این دلیل ‌که پسرم مریض بود تماس گرفتم و گفتم که نمی‌آیم و آن‌ها مرا مرخص کردند.

«رژیم‌چنج» یا سرنگونی سوسیالیستی؟!

همه‌ی شواهد و اخبار و هم‌چنین همه‌ی سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی جمهوری اسلامی، و هم‌چنین همه‌ی سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی بلوک‌بندی ترانس‌آتلانتیک و در رأس آن ایالات متحده‌ی آمریکا حاکی از این است که امکان وقوع پروژه رژیم‌چنج در ایران نه تنها منتفی نیست، بلکه از زاویه منافع دولت آمریکا ـ‌در کلیت خویش‌ـ و به‌ویژه از زاویه نگاه هیئت حاکمه‌ی فی‌الحال موجود در این امپراتوریِ ‌نظامی‌ـ‌‌اقتصادی‌ـ‌سیاسی، «تغییرِ» رژیم سیاسی در ایران تا آن‌جایی جدی وانمود می‌شود که به‌صراحت از آن سخن می‌گویند...

در دفاع از انقلاب اکتبر

در ارتباط با شکل‌گیری و وقوع انقلاب اکتبر، از تقدیرگرایی و ماورائیت‌پنداری نهفته در مقوله‌ی «جبرِ زمانه» که بگذریم؛ اما در مورد چرایی وقوع این تنها انقلاب سوسیالیستیِ تاکنونی، می‌توان چنین ابراز نظر کرد که اگر بلشویک‌ها از اقدام انقلابی و تسخیر قدرت سیاسی امتناع می‌کردند، نه تنها به‌خودشان، بلکه به‌زحمت‌کشان روسیه و به‌‌فرودستان همه‌ی جهان نیز خیانت کرده بودند. در این رابطه شواهد و اسناد فراوانی وجود دارد که نویسنده در پانوشت‌های این کتاب به‌بخشی از آن‌ها (که امروز به‌لحاظ کمی و کیفی بیش‌تر هم شده‌اند) اشاره کرده است.

چند مصاحبه با زنان طبقه کارگر در غرب لندن قسمت اول

من تک‌‌فرزند هستم، اما خانواده‌ی بزرگ و پسرعموها و دخترخاله‌های زیادی دارم. اما بسیاری از دوستان و پسرعموها و دخترخاله‌هایم مجارستان را ترک کرده‌اند. از آن‌هایی که مانده‌اند، دوستی دارم که در کارخانه‌ی مرسدس ‌بنز کار می‌کند، دیگری به‌عنوان مکانیک و یکی دیگر نیز به‌عنوان جوش‌کار. این کارها از مشاغل ماهر محسوب می‌شوند و دستمزدش کمی بیش‌تر از کارساده است. اما از‌آنجا که زنان در ‌خط تولید کارخانه‌ کار می‌کنند، شرایط برای آن‌ها دشوارتر از مردان است.

ملاحظاتی درباره‌ی تاریخ حزب بلشویک

هرچقدرهم که تشابهات تاریخی خود را از پس حوادث 1956 لهستان و مجارستان در برابر مورخان امروزی به‌نمایش بگذارند، اما آیا این مورخان نباید درحالی که با دقت به‌مدافعان شورش کرونشتات و طرف‌داران ماخنو Makhno [و جنبش او در سال‌های 1918 تا 1921] گوش فرامی‌دهند، سعی در درک مجموعه‌ای از شرایط اقتصادی و اجتماعی، و ‌پیامد آن شرایط سیاسی داشته باشند که بلشویک‌ها را اولاً مجبور به‌پذیرفتن انحصار سیاسی حزب‌شان کرد (که خود آن‌ها با چنین انحصاری در اصل مخالف بودند) و نهایتاً منجر به‌خفه کردن دموکراسی درونی حزب گردید؟ 

نظامی‌های چینی آماده‌‌‌اند تا در مقابل آمریکا «از روسیه حمایت کنند»

سؤال اساسی این است‌که اگر جنگی به‌وقوع بپیوندد که مثل سوریه نیابتی نباشد و در داخل جغرافیای سیاسی ایران واقع شود، واکنش فعالین کارگری، دوستداران مردم کارگر و زحمت‌کش و به‌ویژه کسانی‌که خودرا کمونیست می‌نامند، چه خواهد بود ؟ ... برفرض وقوع چنین فاجعه‌ای (یعنی: جنگ) باید از حضور در جبهه‌ها‌ی جنگ (اعم از تهاجمی، به‌اصطلاح تدافعی ویا «جبهه‌ی سوم»( امتناع کرد؛ و در رابطه با فرودستان جامعه (اعم از کارگر، زحمت‌کش و حاشیه‌نشین) روی آگاهی طبقاتی و جنبه‌ی انترناسیونالیستی آن ...

فمینیسم در پرتو ترمینولوژیک «دانش مبارزه طبقاتی»

آری، کارگران مرد نیز غالباً کارِ مولد و ارزش‌آفرین همسران‌شان را نادیده می‌گیرند و بدون توجه به‌قدر انسانی آن‌ها و ساعت‌های کارشان (چه در مورد بارداری و زایمان و چه در مورد کارهای خدماتی که در خانه انجام می‌دهند) سفسطه‌های حسابداری بورژوایی را حقیقی تلقی کرده و خودرا نان‌آور، صاحب و مالک خانه به‌حساب می‌آورند. اما این نیز ریشه‌ای مردانه ویا مردسالارانه ندارد؛

بولیوی ـ انقلاب فراموش شده‌ی فوریه 1952؟

گومونال gamonal(زمین‌دار بزرگ)، چند روز در هفته، و هم‌چنین هر زمان که فکر می‌کرد که کار بدون حقوق کولونو colono برای منافع عمومی لازم است، از آن بهره می‌برد. دو میلیون دهقان بولیویایی «خارج از اقتصاد پولی» زندگی می‌کردند، و مبادله‌ی آن‌ها [با یکدیگر] پایاپای بود. امید به‌زندگی برای یک معدن‌چی از روزی که کار در معدن را آغاز می‌کرد، تنها 10 سال بود. او نه‌تنها درآمد کافی برای سیر کردن شکم خانواده‌اش نداشت، بلکه برای ادامه‌ی کار در چنین شرایط وحشتناکی مجبور به‌خریدن الکل و مواد مخدر-‌کوکائین‌ـ نیز بود.

کارگران فلزکار و انقلاب روسیه

کارگران کم‌درآمد در بحران اقتصادی سال 1917 آسیب‌پذیرترین [گروهبندی‌ها] بودند. کارخانه‌های فلزکاری در مسکو، در مجمع عمومیِ 23 آوریل [خود] به‌اتفاق رأی دادند که کارگران ماهر از پذیرش دستمزد اضافه امتناع کنند و درخواست شد که این مبلغ به‌کارگران غیرماهر پرداخت شود. تحقیق درباره کارگران کارخانه‌ها در پتروگراد نشان می‌دهد که در آن‌جا نیز در کارخانجات فلزکاری حداقل دستمزد مطالبه شده بود.

یک نگاه مارکسیستی به‌جای‌گاه اجتماعی زن

انگلس در کتاب «دولت و منشاء خانواده» براین باور است که اساس ستم برزنان با پیدایش مالکیت خصوصی بنا گذاشته شده است؛ و میل جنسی زن و هم‌چنین آزادی وی به‌خاطر حفظ دارایی خصوصی در خانواده تحت کنترل قرار گرفت. انگلس شکست تاریخی جنس زن را مُهر تاریخی این شرایطِ زمانی می‌‌داند. .

هفت‌تپه و پاسخی دوستانه به‌سؤال یک دوست

برای مثال، کنش افراد و گروه‌ها و جریان‌هایی را در نظر بگیریم که خودرا چپ و کمونیست و رادیکال می‌نامند. صرف‌نظر از چپ‌های پرو رژیمی که به‌بهانه‌ی بالکانیزاسیون و سوریه‌ای شدن ایران هرگونه مقابله‌ی «غیرقانونی» و به‌اصطلاح غیرمدنی با صاحبان سرمایه و حکومت اسلامی را رژیم‌چنجی ورچسب می‌زنند تا اثبات خدمت‌گذاری و نوکری کرده باشند؛ اما چپ‌های سرنگونی‌طلب هم عملاً و به‌شکل غیرمستقیم به‌‌همان راهی رفته‌اند که ...

اتحادیه آزاد در هفت‌تپه چکار می‌کند؟

دنیایِ عجیبی است؛ همین آقایان اتحادیه آزاد که یک زمانی با افتخار اعلام می‌کردند که ما جلوی تأسیس سندیکای لاستیک البرز را گرفته‌ایم چون باعث می‌شد که کارگران هزینه پرداخت کنند و تاوان پس بدهند، امروز در لباس مدافع ایجاد تشکل کارگری می‌روند و ما را مورد حمله قرار می‌دهند. این آقایان که به‌شدت طرفدار تبلیغات و شهیدسازی از کارگران هستند ....

درباره‌ی جنبش 96؛ سرنگونی یا انقلاب اجتماعی!؟

دولت، دستگاه‌های دولتی و نظام سرمایه‌داری در ایران ـ‌درست همانند همه‌ی جوامع غربی یا شرقی‌ـ ویژگی‌های مخصوص به‌خود را دارد، به‌همین دلیل هم در تقابل مبارزاتی با این دولت و این نظام باید شیوه‌هایی از مبارزه را برگزید که دربردارنده‌ی آنتی‌تز این ویژگی‌ها باشد. در این رابطه قبل از هرچیز باید (یعنی: ضروری است‌که) ضمن دریافت عام‌ترین جنبه‌ی مبارزات توده‌ای در دیگر کشورها (به‌سلب یا به‌ایجاب) از تقلید و کپی‌برداری از این مبارزات پرهیز کرد؛ اما درعین‌حال باید باید ....

وسیع‌ترین اعتصاب قرن ـ- 1960

تنها راه جداکردن جنبش کارگری مسیحی از «حزب مسیحی مردم» و درنتیجه ایجاد تغییر اساسی در توازن‌قوا به‌نفع جناح چپ، [مشروط] به‌اقدامات مداوم و پایدار جنبش سوسیالیستی است؛ اقداماتی‌که نه تنها فقط ویا عمدتاً در پارلمان، بلکه در درجه‌ی نخست در «خیابان» است [که می‌تواند شکل بگیرد]. [نشریات] لینکس و لاگوژ از پاییز سال 1959 به‌بعد به‌مثابه‌ی ابزار فشار در راستای «اقدام مشترک» عمل کردند؛ این اقدام مشترک می‌بایست از ‌طریق آموزش و ترویج در میان کارگران به‌نبردی تبدیل می‌شد که دربرگیرنده توده‌های کارگر باشد.

درباره‌ی ماهیت و راه‌کارهای سیاسی‌ـ‌طبقاتی جنبش دی‌ماه 96

اما جابه‌جایی شعارها ـ‌بدین‌گونه‌ـ در مورد «جنبش سبز» ممکن نبود؛ چراکه جنبش سبز به‌لحاظ ترکیب طبقاتی و هم‌چنین از جنبه‌ی ایدئولوژیک و ساختار تشکیلاتی با جنبش فی‌الحال جاری تفاوت‌های بسیاری داشت. بدنه‌ی اصلی جنبش سبز را آن بخش‌هایی از خرده‌بورژوازی تشکیل می‌دادند که در همین نظام جمهوری اسلامی، از پسِ خرده‌رانت‌های دولتی و با الگوی فرهنگ هالیودی شکل گرفته بودند، و بیش از هرچیز اعتبار سیاسی و رانت بیش‌تر را به‌زیان مردم کارگر و زحمت‌کش طلب می‌کردند

نام مرا تمام جهان می‌داند: کارگرم

کاری از کارگاه هنر و ادبیات کارگری

کلام: آذر

متن: هیچ کس و همه کس

موسیقی و تنظیم: رامین

سرگذشت 8 زن در روند انقلاب روسیه

گرچه هرچه توان تکنولوژیک بشر فراتر می‌رود، برابری زنان با مردان شباهت‌های فیزیکی بیش‌تری هم پیدا می‌کند؛ اما اساس برابری زنان و مردان را باید در تبادل انسانی‌ـ‌ارزشی سنجید. به‌ این معنا که توان زن‌ها در رفع نیازی‌های بشری، فراتر از شکلی که تحقق توان آن‌ها در محدوده‌ی اندامی‌شان به‌خود می‌گیرد، دارای همان ارزشی است که مردها متناسب با ساختمان اندامی خود در توان دارند.

زلزله‌ی کرمانشاه، ستیز جناح‌ها و جای‌گاه چپِ آکسیونیست!؟

فرض کنیم که فضای سیاسی حاکم برجامعه اجازه‌ی شکل‌گیری تشکل‌های کارگری و تعاونی‌های نظارتی و غیرنظارتیِ مردمی را در چارجوب قانون اساسی همین نظام می‌داد؛ در این صورت مفروض: اولاً‌ـ خریداران مسکن مهر با ایجاد تعاونی‌های نظارتیْ این امکان را پیدا می‌کردند که برکیفیت ساخت و ساز و قیمت تمام شده‌ی خانه‌های خود نظارت داشته باشند و در جهت بهبود وارزان‌تر شدن آن بکوشند، وبه‌ویژه روی ایجاد زیرساخت‌های لازمِ شهری اصرار کنند؛ و درنتیجه، به‌واسطه‌ی وقوع زلزله آسیب کم‌تری ببینند.

پیرامون رابطه خودسازمان‌یابی طبقه کارگر با حزب پیش‌گام

  جدل او با لنین به‌نشر کتاب «وظایف سیاسی ما» در سال 1904 انجامید که قبل از هرچیز به‌خاطر پاراگرافی مشهور شده است که برای تحول بعدی حزب کمونیست روسیه و تاریخ روسیه شوروی اهمیتی اساسی و پیش‌گویانه داشت: «این روش ما در سیاست داخلی حزب به‌وضعی منتهی خواهد شد که رهبری حزب جای‌گزین حزب و پس از آن کمیته‌ی مرکزی جای‌گزین رهبری حزب می‌شود و سرانجام یک دیکتاتور خود را جای‌گزین کمیته‌ی مرکزی می‌کند و وضعی را به‌وجود می‌آورد که کمیته‌های حزبی بدون مشارکت توده‌های مردم هر دَم سیاست‌های خود را تغییر می‌دهند».

از اکتبر سرخ تا اصلاح‌طلبی سبز آقای مالجو

گرچه نقد و بررسی هرنوشته‌ای درباره‌ی یک واقعه‌ی تاریخی هنگامی به‌حقیقت معنایی خود دست می‌یابد که در مطابقت با تحقیقات مکتوب و اسناد معتبر تاریخی انجام شود، و گرچه چنین مطابقتی در رابطه با انقلاب اکتبر (که خطِ سرخِ فاصلی در تاریخ نوع بشر است) از اهمیت بسیار بیش‌تری برخوردار است؛ اما ازآن‌جاکه هدف آقای مالجو از نوشته‌ی «انقلاب اکتبر: یک گام به پیش، دو گام به پس» نه بررسیِ تاریخی، که اساساً نظریه‌پردازی و نشان دادن راه‌کارهای سیاسی است.

آینده مارکسیسم

شک‌گرایی مارکس و مارکسیسم لاهوتی و هیچ‌گرایانه نیست، بلکه تردیدی سازنده و مثبت است که به‌دست‌آوردهای علمی توجه دارد و آن‌ها را به‌رسمیت می‌شناسد؛ و افزون براین، تلاشِ دایمی برای گسترش این دست‌آوردها را می‌ستاید. بنابراین، مارکسیسم به‌عنوان علمِ جامعه، علم انقلاب و ابزار توضیح علمی روندهای عام تاریخی، تنها یک روش نیست، بلکه نتیجه‌ی فعلی کاربُرد این روش در عرصه‌ای از مسائل اساسی تاریخ بشر نیز ھست.